1 mavzu. Kirish. Sanoat korxonasi bozor iqtisodiyoti sub’ekti sifatida

To’liq sheriklik
To’liq sheriklik bu sherikchilik nomidan tadbirkorlik faoliyati bilan shug῾ullanuvchi va o’z majburiyatlari uchun tegishli bo’lgan mulkka nisbatan javobgar bo’lgan ular o’rtasida tuzilgan shartnomaga muvofiq bir nechta fuqarolarning birgalikdagi faoliyat uchun birlashmasidir.
To’liq sheriklik ishtirokchilarining soni cheklanmagan. Ammo odatda bu kichik korxona (2-4 ishtirokchi). Ular to’liq sheriklar deb ataladi va shartnomaga muvofiq shaxsan sheriklikda ishtirok etishlari kerak. Foyda va zararlar qatnashchilar o’rtasida ularning qo’shma kapitaldagi ulushiga mutanosib ravishda yoki shartnomaning boshqa shartlariga muvofiq taqsimlanadi.
To’liq sheriklik yuridik shaxs emas, shuning uchun har bir to’liq sherik umumiy maqsadga erishish uchun boshqalar bilan kelishgan holda mustaqil huquq subyekti sifatida ishlaydi. Kreditorlarning da῾volari nafaqat ishda investitsiya qilingan mol-mulkka, balki uning barcha ishtirokchilarining shaxsiy mulkiga ham taalluqli bo’lib, ular har qanday ishtirokchiga taqdim etilishi va uning barcha mulkiga murojaat qilinishi mumkin.
To’liq sheriklikning ishlashi uchun bunday sharoitlar, bir tomondan, biznes sheriklariga bitimning puxtaligiga ishonchni kuchaytiradi, boshqa tomondan esa bozorga kirishga yordam beradi.
To’liq shirkatning firma nomi uning barcha qatnashchilarining ismlarini (ismlarini) va “to’liq sheriklik” so’zlarini yoki “va Korxona” va “to’liq sheriklik” so’zlarini qo’shgan holda bir (yoki bir nechta) nomini o’z ichiga olishi kerak.
Xorijiy mamlakatlarda to’liq sheriklik quyidagi nomlarga ega: umumiyhamkorlik (AQSH); Cheksiz hamkorlik (Buyuk Britaniya); Offen Handelsgeselschaft (Germaniya); Sosiete en nom kollektivi (Fransiya).
Kommandit shirkat (buyruq shirkati) shunday shartnoma munosabatlari bilan tavsiflanadi, bunda ba῾zilar sheriklik nomidan tadbirkorlik faoliyatida qatnashadilar va o’z mol-mulklari (to’liq sheriklar) bilan birgalikda va bir nechta javobgar bo’ladilar, boshqalari (komanditlar) esa faqat o’z mol-mulklari bilan qatnashadilar, tavakkal qiladilar va javobgar bo’ladilar.
Kommandit sheriklik tuzilib, barcha to’liq sheriklar tomonidan imzolangan assotsiatsiya to’g῾risidagi memorandum asosida ishlaydi. Unda sheriklikning ustav kapitalini shakllantirish va o’zgartirish shartlari, shuningdek foyda va zarar taqsimoti bo’lishi kerak.
Korxonaning nomi to’liq sheriklik nomi bilan bir xil tarzda, “imonda sheriklik” yoki “buyruq sheriklik” so’zlari qo’shilgan holda shakllantirilgan.
AQSH va Buyuk Britaniyada bunday korxonalar to’liq sheriklik deb nomlanadi, Germaniyada - Kommandit-geselschaft, Fransiyada - Sosiete en comandite oddiy.
To’liq va buyruqli sheriklik odatda kichik korxonalar bo’lib, ularning moliyaviy faoliyati to’g῾risidagi ma῾lumotlarni e῾lon qilish talab etilmaydi.