1 Mavzu: Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tushunchalar

10 Mavzu: ATM va X.25 texnologiyasi
Reja:
1. ATM hujayra shakllanishi
2.GFC (Umumiy oqim nazorati)

Operator yoki provayder qonun hujjatlariga muvofiq ma’lumotlar uzatish tarmog‘ining boshqa xizmatlarini ham ko‘rsatishi mumkin.

6. Favqulodda holatlarda ma’lumotlar uzatish tarmog‘i xizmatlarini ko‘rsatish “Telekommunikatsiyalar to‘g‘risida”gi Qonunda belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Wi-Fi xizmatini ko‘rsatish
7. Wi-Fi xizmati tashkilotchisi cheklangan doiradagi foydalanuvchilarga pulsiz yoki pullik asosda Wi-Fi xizmatlari ko‘rsatishi mumkin. Foydalanuvchilarning cheklangan doirasini aniqlash shartlari Wi-Fi xizmati tashkilotchisi tomonidan belgilanadi. Wi-Fi xizmatini ko‘rsatishda sessiyaning amal qilish davomiyligi 24 soatdan oshmasligi kerak.
8. Wi-Fi xizmati tashkilotchisi bo‘lgan abonent-yuridik shaxs tomonidan o‘z hududida bepul Wi-Fi xizmatini tashkil etish operator yoki provayder bilan tuzilgan shartnomaga muvofiq operator yoki provayderning apparat-dasturiy vositalari asosida amalga oshirilishi mumkin.
9. Wi-Fi xizmati tashkilotchisi:
operator yoki provayder bilan birgalikda, foydalanuvchilarning shaxsini identifikatsiyalash hamda qonun hujjatlarida belgilangan tartibda foydalanilgan veb-resurslari (log-fayllar) hisobini yuritish bo‘yicha apparat-texnik chora-tadbirlar ko‘rishi;
operator yoki provayder bilan birgalikda, axborot resurslari himoya qilinishini ta’minlashga, O‘zbekiston Respublikasining mavjud konstitutsiyaviy tuzumini, hududiy yaxlitligini zo‘rlik bilan o‘zgartirishga da’vat etishga, urush, zo‘ravonlik va terrorizmni, shuningdek diniy ekstremizm, separatizm va fundamentalizm g‘oyalarini targ‘ib qilishga, milliy, irqiy, etnik yoki diniy adovat qo‘zg‘atuvchi axborotni, shuningdek pornografiyani targ‘ib qilishga qaratilgan axborotning va tarqatilishi qonun hujjatlari bilan taqiqlangan boshqa axborotning tarqatilishiga yo‘l qo‘ymaslikka qaratilgan choralarni ko‘rishi kerak.
10. Wi-Fi xizmati abonent — yuridik shaxs tomonidan ko‘rsatilgan taqdirda, abonent — yuridik shaxs va operator yoki provayder o‘rtasida tuziladigan shartnomada foydalanuvchilarga Wi-Fi xizmati taqdim etishi to‘g‘risida ma’lumot ko‘rsatilishi, shuningdek foydalanuvchilar shaxsini identifikatsiyalash bo‘yicha ko‘riladigan choralar belgilanishi zarur.
11. Foydalanuvchilar shaxsini identifikatsiyalash mobil telefon raqami bo‘yicha yoki shaxsni tasdiqlovchi hujjatdagi ma’lumotlar asosida amalga oshirilgan boshqa ro‘yxatdan o‘tish ma’lumotlari (aviachiptalar, temir yo‘l chiptalari, mehmonxonada ro‘yxatdan o‘tish ma’lumotlari va shu kabi boshqa ma’lumotlar) bo‘yicha amalga oshirilishi mumkin.
Foydalanuvchini mobil telefon raqami bo‘yicha identifikatsiyalashda, foydalanuvchining mobil telefon raqamiga SMS-xabar vositasida bir martalik parol (One Time Password — OTP) yuboriladi va foydalanuvchi autentifikatsiya qilinadi. Bunda bir martalik parolning (One Time Password — OTP) aktivlik muddati cheklangan bo‘lishi (10 daqiqadan ko‘p bo‘lmasligi) kerak.
Transmissiya va almashtirish tajribasidagi ATM xujayralari kechikishlar:
hujayralarning tengsiz uzatish vaqti CDV (hujayraning kechiktirilishi o'zgarishi);
sAP hujayralarini sökme / montaj qilish paytida vaqt oralig'i (Cell Assembly / Reassembly Delay).
2.2. ATM hujayralari
Har bir ATM xujayrasi (paket) uzatishning manzilini (marshrutini) o'z ichiga oladi, bu har bir kameraning noyob identifikatoridir. ATM xujayralarini (paketlarni) shakllantirish tartibi shakl 2.1da ko'rsatilgan.
2.1-rasm. ATM hujayra shakllanishi
2.2-rasm. ATM xonasi
Har xil tezlikda (64 kbit / s, 2 Mbit / s, 34 Mbit / s va boshqalar) turli foydalanuvchilarning kirish ma'lumotlarining oqimlari ma'lumotlar bloklariga bo'linadi. Bunday holda, oqim tezligi qanchalik yuqori bo'lsa, ma'lumotlar bloklari qanchalik katta bo'ladi. Har bir ma'lumot bloklari bir xil segmentlarga bo'linadi. ATM texnologiyasida segmentlar 48 bayt hajmiga ega. Shubhasiz, kiruvchi ma'lumotlarning darajasi qanchalik yuqori bo'lsa, moslashuv darajasini qanchalik ko'p segmentlar tashkil etadi. ATM darajasida har bir segment birma-bir sarlavhani oladi va keyin tarmoq orqali tashish uchun jismoniy qatlamga (umumiy jismoniy kanal) uzatiladi. ATM tarmog'ining turli qismlari orqali uzatish uchun mo'ljallangan ATM xujayralarining (paketining) to'liq shakli 2.2-rasmda keltirilgan.
Hujayra sarlavhalari ikki turlidir. UNI deb nomlangan boshlang'ich turi (2.3-rasm) tarmoqning foydalanuvchi-tarmoq segmenti uchun mo'ljallangan. NNI deb ataladigan ikkinchi turdagi nom ATM tarmog'ining tugunlari almashinuviga mo'ljallangan.
ATM hujayra sarlavhasining har bir elementi muayyan maqsadga ega.
GFC (Umumiy oqim nazorati) - umumiy oqimni nazorat qilish (foydalanuvchi tarmoq saytida).
VCI va VPI (virtual kanal identifikatori, virtual yo'l identifikatori) - virtual yo'l identifikatori (VPI) va kanal identifikatori (VCI).
qilganda, ATM tarmog'i manzil jadvallarini tarqatadi va hujayra sarlavhasiga kiritilgan VCI va VPI stantsiyasini xabardor qiladi. SVC dinamik ravishda o'rnatildi.
SPVC - PVX va SVC gibrididir. SPVC ikki turdagi virtual kanallarning eng yaxshi xususiyatlariga ega. Siz oldindan belgilangan stansiyalarni va ba'zi aloqa, masalan, ulanish o'rnatishga vaqt ajratib oling.
Uch bitlik PTI (Foyd-toifa turi identifikatsiyalari) foydali yuk turini tavsiflash uchun foydalaniladigan foydali yuk turi identifikatoridir (foydalanuvchi ma'lumotlari yoki tarmoq xabarlari, 2.1-jadval).
Virtual yo'l-yo'riq sxemasi
SPVP, SPVC va SVC-ni qo'llab-quvvatlaydigan ko'plab ATM texnologiyalari tarmoqlari xususiy tarmoq tugunini yoki xususiy tarmoqdan-tarmoq interfeysiga (PNNI) ega. PNNI, OSPF va IS-IS kalitlari o'rtasida topologik ma'lumot almashish va tarmoq orqali marshrutni tanlash uchun IP-paketlarini yo'naltirish uchun foydalanadigan eng qisqa yo'l algoritmidan foydalanadi. PNNI shuningdek, juda katta tarmoqlarni yaratishga imkon beruvchi kuchli yig'ish mexanizmini va VC yoki VP texnik talablarini qondirish uchun tarmoq orqali tavsiya etilgan marshrut bo'ylab etarlicha tarmoqli kengligi mavjudligini aniqlaydigan qo'ng'iroqlarni boshqarish uchun kirish algoritmini (CAC) yaratishga imkon beradi.
Qabul qilish va qo'ng'iroqlarga ulanish
Har ikki tomon bir-biriga hujayralarni yuborishdan oldin tarmoq ulanish o'rnatishi kerak. B virtual elektron (VC) deb ataladi. Bu oxirgi nuqtalarda ma'muriy ravishda yaratilgan doimiy virtual elektron (PVC) yoki jo'natuvchi tomonlar tomonidan kerakli tarzda yaratilgan o'chirilgan virtual elektron (SVC) bo'lishi mumkin. SVC-ni yaratish signal beruvchi tomonidan nazorat qilinadi, unda spamer qabul qiluvchining manzilini, so'ralgan xizmat turini va tanlangan xizmatga tegishli har qanday transport parametrlarini aniqlaydi. "Tarmoq" so'raladigan resurslar mavjudligini va ulanish uchun yo'nalish mavjudligini tasdiqlaydi.
ATM texnologiyasi quyidagi uchta darajani belgilaydi:
aTMga moslashish (AAL);
OTO' ma'lumot ulanishining darajasiga yaqin bo'lgan 2 ATM;
bir xil OSI darajasiga jismoniy tengdir.
Tarqatish va tarqatish
ATM texnologiyasi 1990-yillarda telefon kompaniyalari va ko'plab kompyuter ishlab chiqaruvchilari orasida mashhur bo'lgan. Biroq, bu o'n yil oxiriga qadar, Internet-asosidagi mahsulotlarning eng yaxshi narxlari va ishlashi, real vaqtdagi integratsiya va paketli tarmoq trafigi uchun ATM bilan raqobatlasha boshladi.
Bugungi kunda ba'zi kompaniyalar ATM mahsulotlariga yo'naltirilgan bo'lib, boshqalari esa bu variantni taqdim etishadi.