1-mavzu. Korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakllari (2 soat)

5. Иқтисодий самарадорлик
Самарадорлик – муҳим ўлчов бирликдир.
Ишлаб чиқариш самарадорлиги хар бир корхона фаолиятининг
энг асосий вазифаси хисобланади. У хўжалик юритишнинг сифат ва
миқдор кўрсаткичларини, шунингдек, буюмлашган ва жонли
меҳнат харажатлари хамда олинган натижалар ўртасидаги
муносабатни ифодалайди. 
Самарали ишлаш дегани, мўлжалланган фойдани олиш,
ишлаб чиқариш қувватлари ва иш кучидан яхширок фойдаланиш,
ноишлаб чиқариш харажатларини камайтириш, меҳнат
самарадорлигини ошириш, махсулот сифатини яхшилашдир.
Самара - ишлаб чикарилаётган махсулот ёки кўрсатилаётган
хизматнинг фойда ва даромад хажмини ошириш, махсулот
таннархини камайтириш каби ижобий натижалардир. Натурал
100


К
M
Д
н
u

---

шаклда ишлаб чиқариш самарасини, пул шаклида иқтисодий
самарани ифодаланади.
Самарадорлик - бу, фойдалилик, натижалиликдир. Маълумки,
қандайдир натижа олиш учун меҳнат қилиш, ишлаш, махсулот
ишлаб чиқариш ёки хизмат кўрсатиш ва маълум миқдорда харажат
қилиш керак. Самарадорликни аниқлаш учун натижани шу
натижага эришишга сарфланган харажатлар ёки ресурслар билан
таккослаш керак. Самарадорлик, ишлаб чиқариш фаолияти
натижалари билан уларга эришиш учун сарфланган меҳнат, моддий
ва молиявий ресурсларнинг ўзаро нисбатидир. Корхона ўзининг
хўжалик, илмий-техник ва инвестицион сиёсатини белгилашда
самарадорликдан келиб чикади.
Самарадорликнинг иқтисодий ва ижтимоий турлари мавжуд.
Иқтисодий самарадорлик ишлаб чиқаришнинг иқтисодий
натижасини кўрсатади. Масалан, махсулот ишлаб чиқариш -
бошқарув, янги техника ва технологияни жорий этиш, меҳнат
сифатини ошириш ва хоказоларнинг натижаси. 
Иқтисодий самара - материал, меҳнат, пул ва бошқа
ресурсларни тежаш туфайли эришилган миқдор.