1-мавзу. Мантиқнинг предмети ва аҳамияти. Асосий тафаккур қонунлари

Мавзу: Мантиқ фанининг предмети ва аҳамияти. Формал мантиқнинг асосий қонунлари.

• 1. Тафаккур-мантиқнинг ўрганиш
• предмети.
• 2. Тафаккур шакллари ва қонунлари
• ҳақида тушунча.
• 3. Мантиқ ва тил.
• 4. Мантиқ фанининг назарий ва
• амалий аҳамияти
•  

• Мантиқ фани тўғри тафаккур шакллари ва қонунларини ўрганувчи фандир.
• “Мантиқ” сўзи араб тилидан олинган бўлиб, “сўз”, “таълимот”, “фан” деган маъноларни билдиради.
• Мантиқ фанининг асосчиси Қадимги Юнонистонда яшаган файласуф Аристотель ҳисобланади.

• ТАФАККУР – луғавий арабча фикрлаш, ақлий билиш маъносини англатувчи тушунча. Предмет ва ҳодисаларнинг умумий, муҳим хусусиятларини аниқлайдиган, улар ўртасидаги ички, зарурий алоқалар, яъни қонуний боғланишларни акс этадиган билишнинг рационал босқичидир.

• 1. Оламни умумлаштириб ва
• мавҳумлаштириб акс эттиради;
• 2. Борлиқни билвосита акс эттиради.
• 3. Дунёни фаол акс эттириш жараёни;
• 4. Тил билан чамбарчас боғлиқлиги;

Тафаккур шакллари деб, фикр мазмунини ташкил этувчи элементлар ўртасидаги боғланиш усулига айтилади.

• Тафаккур шакллари деб, фикр мазмунини ташкил этувчи элементлар ўртасидаги боғланиш усулига айтилади.

• Тафаккур шакллари

• тушунча

• ҳукм

• хулоса чиқариш

• Нарса ва ҳодисаларнинг умумий муҳим белгиларини акс эттирувчи тафаккур шакли. Унда предмет ёки ҳодиса абстракт образда намоён бўлади. Тушунчанинг шаклланиши сўз билан узвий боғлиқ.

• ҲУКМ - нарса ва ҳодисаларга маълум бир хусусиятнинг хослиги ёки хос эмаслигини ифодалайдиган тафаккур шаклидир.
• Ҳукм нарса ва ҳодисаларнинг маълум бир томони ҳақидаги фикрни ифодалайди. У нисбатан тугалланган фикрдир.
• Ҳукмда фикр мазмунини ташкил этувчи элементлар тушунчалар ҳисобланади. Тушунчалар ўзаро боғланиб, ҳукмни ташкил этади.

• Масалан, “Ўзбекистон - мустақил давлат” ҳукмида иккита тушунча, яъни “Ўзбекистон” ва “Мустақил давлат” тушунчалари ўзаро боғланиб келган. “-” белгиси боғловчи вазифасини бажармоқда.