1-мавзу. Мантиқнинг предмети ва аҳамияти. Асосий тафаккур қонунлари

Бир қанча ҳукмларнинг мантиқий боғланиши натижасида ҳосил бўлган янги ҳукм. Икки ёки ундан ортиқ ҳукмлардан янги ҳукмни келтириб чиқарувчи тафаккур шакли.

• Бир қанча ҳукмларнинг мантиқий боғланиши натижасида ҳосил бўлган янги ҳукм. Икки ёки ундан ортиқ ҳукмлардан янги ҳукмни келтириб чиқарувчи тафаккур шакли.
• Масалан, Барча мажлис иштирокчилари овоз бердилар.
• Салимов Н. - мажлис иштирокчиси. Демак, Салимов Н. овоз берган.
• Ушбу мисолдан кўриниб турибдики, хулоса чиқаришда учта ҳукм ўзаро боғланиб келмоқда.

Масалан,

• Масалан,
• 1. Барча фуқаролар овоз бердилар.
• 2. Шарипов С. - фуқаро.
• 3. Демак, Шарипов С. овоз берган.
• Ушбу мисолдан кўриниб турибдики, хулоса чиқаришда учта ҳукм ўзаро боғланиб келмоқда ва янги бир ҳукм яратилмоқда..

Тафаккур қонуни деб, фикрлар ўртасидаги зарурий, муҳим боғланишларга айтилади. Бу қонунлар фикрлашнинг тўғри амалга ошишини таъминлайди. Тафаккур қонунларига амал қилиш тўғри, тушунарли, аниқ, изчил, зиддиятсиз, асосланган фикр юритиш демакдир.

• Тафаккур қонуни деб, фикрлар ўртасидаги зарурий, муҳим боғланишларга айтилади. Бу қонунлар фикрлашнинг тўғри амалга ошишини таъминлайди. Тафаккур қонунларига амал қилиш тўғри, тушунарли, аниқ, изчил, зиддиятсиз, асосланган фикр юритиш демакдир.
• Мантиқда тўртта формал қонун ўрганилади: Айният қонуни, Нозидлик қонуни, Учинчиси истисно қонуни, Етарли асос қонуни.

• Маълум бир предмет ва ҳодиса ҳақида айтилган айни бир фикр айни бир муҳокама доирасида айни бир вақтда ўз-ўзига тенгдир.
• У “А-Адир” формуласи орқали берилади.

Нозидлик қонуни айнан бир предмет ёки ходиса айтилган икки ўзаро бир – бирини истисно килувчи (қарама –карши ёки зид) фикр бир вактда ва бир хил нисбатда бирданига чин бўлиши мумкин эмаслигини, хеч бўлмаганда улардан бири албатта хато бўлишини ифодалайди.

• Нозидлик қонуни айнан бир предмет ёки ходиса айтилган икки ўзаро бир – бирини истисно килувчи (қарама –карши ёки зид) фикр бир вактда ва бир хил нисбатда бирданига чин бўлиши мумкин эмаслигини, хеч бўлмаганда улардан бири албатта хато бўлишини ифодалайди.
• Бу қонун “А ҳам В, ҳам В эмас бўла олмайди” формуласи орқали берилади.