1. Мавзу. Меҳнат тўғрисидаги фаннинг юзага келиши ва ривожланиши

1. Мавзу. Меҳнат тўғрисидаги фаннинг юзага келиши ва ривожланиши

1. Меҳнат тўғрисидаги фанни юзага келишида Арастудан А.Смитгача бўлган давр

2. Франсуа Кенэ таълимотида қишлоқ хўжалик меҳнатининг ёритилиши.
3. Қийматга оид меҳнат назариясининг яратилиши.
4. Абстрак ва реал меҳнат назариясининг ривожланиши.
5. Иш билан бандлик, фоиз ва пулнинг умумий назарияси
6. Меҳнат тўғрисидаги фанни юзага келишида Ислом иқтисодиёти мафкурачилари ва шарқ иқтисодий тафаккурининг ўрни.
1. Меҳнат тўғрисидаги фанни юзага келишида Арастудан А.Смитгача бўлган давр
Меҳнат илмининг пайдо бўлиши инсоният тарихига бевосита таъсир кўрсатадиган назарияларнинг пайдо бўлиши билан боғлиқ, чунки улар инсоннинг энг муҳим фаолиятига таъсир қилиб, уни ҳайвонот дунёсининг ҳаётидан ажратиб туради. Меҳнат қилиш усули- бу яъни онгли равишда вақт оралиғида материалларни ўзгартиради, уларни ўз эҳтиёжларига мослаштиради ва истеъмолчиларга етказиб беради. Меҳнат масалаларига мутафаккирлар, олимлар, амалиётчилар эътиборини тортди ва охир-оқибат жамиятнинг ривожланиш жиҳатларини сезиларли ўзгариш даражасини аниқлади.
Олимлар иқтисодий фикрларни узоқ вақтдан буён маҳсулот баҳосининг уни қийматини пай до бўлиш сирини тушунишга ҳаракат қилдилар. Қадимги юнон файласуфи Арасту (Аристотел)нинг асарларида (милоддан аввалги 384-322) товарларнинг қиёсланиш муаммоси аниқланди. У алмашинув нисбати қандай аниқланганини билишга ҳаракат қилди. Унинг асарларида берилган саволга аниқ жавоб йўқ, лекин бу борада улар бир нечта тахминларни билдирдилар. Шундай қилиб, "Никомах ахлоқий" Аристотел ёзади:"...ҳар бир нарса бир нарса билан ўлчаниши керак... тенглама топилганда, тўлов амалга оширилади, шунда поябзал маҳсулоти фермернинг маҳсулотига тегишли бўлиб, деҳқон са ўт ўчирувчига тегишли" . (Бу таржимада ёзилган, аммо охирги ибора, эҳтимол, шундай бўлиши керак: фермернинг иши поябзалнинг ишига қандай мос келади. — Эслатма. муаллиф). Меҳнат назарияси тарафдорлари бу эрда унинг асосларини кўрдилар. Лекин Аристотел принад фикр ва товарлар алмашиш учун асос, уларнинг ҳис ва ундан келиб чиқадиган, деб " ҳамма нарса учун бир боғловчи асос бўлган эҳтиёж... Эҳтиёжнинг ўрнини босувчи сифатида, шартнома бўйича (одамлар орасида) танга пайдо бўлди .
Бу эрда сиз меҳнат харажатлари эмас, балки уларнинг фойдаси билан белгиланадиган товарларнинг қийматини субъектив баҳолашингиз мумкин. ХВИИ—ХХ асрларда товарлар нархининг асосини ташкил этадиган ва уларни бир-бири билан тенглаштирадиган саволга жавоб излашда.сформи-иқтисодий фикрнинг икки йўналиши: меҳнат назарияси ва товарлар нархининг кўп факторли шаклланиши назарияси. Иқтисодий назария илмий интизом сифатида шаклланадиган ва классик иқтисодий сиёсат деб аталадиган даврдан бошлаб меҳнат фанининг ривожланишининг асосий босқичларини кузатамиз. Унинг асосчилари инглиз олими Уилям Петтй (1623-1687) ва франциялик ҳакам Пер Буагилбер (1646-1714) ҳисобланади. Фақат ташқи савдо ҳисобидан олтин ва кумуш пул олиш мамлакат бойлик манбаи кўрдим меркантилистлер фарқли ўлароқ, У. Петтй биринчи одамлар бойлик моддий ишлаб чиқариш барча соҳаларида яратилган, деб Поло зҳение шакллантириш ва "меҳнат отаси ва фаол тамойили бой ства ва унинг онаси эр", деб . У. Петтй, товарларнинг нархигa asoslanib, uning ishlab chiqarishiga sarflangan mehnat miqdori yoki ma'lum miqdorda erlarning ko'pligidan kelib chiqqan deb hisoblaydi.