1-Mavzu: Metall konstruksiyalarini loyihalash asoslari haqida umumiy tushuncha. Maqsadi va vazifalari. Reja

To‘shamani hisobi
To‘shama uchun varaqsimon prokatli po‘latdan qalinligi 6-14mm gacha bo‘lganlari ishlatiladi.
To‘shamaning ishlashi kuchlanganli holati tayanch orasidagi masofasini to‘shama qalinligi nisbati lt ga bog‘liq, agar lt50 bo‘lsa cho‘zuvchi kuchlanishlarning miqdori juda kichik bo‘ladi, shu sababli ularni hisobga olmasa ham bo‘ladi. Bu holda to‘shama faqat egilish kuchlanishlarga ishlaydi deb hisoblanadi.

17.2-rasm. Murakkab to‘sinli katakda to‘sinlarni bir – biriga biriktirilishi.

Hisoblash tartibi quyidagicha:

1. To‘shamani 1 p.sm ta’sir etayotgan yuk aniqlanadi.
2. Eni 1 p.sm bo‘lgan to‘shama to‘sindagi eng katta eguvchi moment aniqlanadi.
(17.1)

3. 
   To‘sin kesim yuzasining talab qilgan qarshilik momenti aniqlanadi.
   

(17.2)
va quyidagi ifodadan foydalanib to‘shama qalinligi topiladi.
(17.3)
Agar lt300 bo‘lsa, egilishdan paydo bo‘ladigan kuchlanishlarning hisobga olmay faqat gorizontal reaksiyadan xosil bo‘ladigan cho‘zuvchi kuchlanishlar hisobga olinadi.
To‘shama qalinligi quyidagicha aniqlanadi:
(17.4)
to‘shamani 1 p.sm.ga ta’sir etayotgan hisobiy kuch,
V – tayanch reaksiyasi (17.5)
N – tortqich kuch (17.6)
Agar 50lt300 bo‘lsa, egilish ham cho‘zilishdan xosil bo‘ladigan kuchlanishlar hisobga olinishi kerak. Bu holda to‘shamalar uchun lt nisbatini Teloyan A.L. formulasidan foydalanib aniqlanadi:
(17.7)
Bu erda: - to‘shama tayanchlar orasidagi masofani solqiligiga nisbati.

E₁ – siljish moduli. E₁E1-²

 - Puasson koeffitsienti, po‘lat uchun 0,3 teng
- 1m² – ga ta’sir etayotgan me’oriy yuk.
Izlayotgan nisbatni S.D.Leytes grafigidan foydalanib ham aniqlash mumkin.