Mulkiy huquq - bu q.q.lar bo'yicha iqtisodiy o'zaro munosabatlar subyektlari mol-mulkka, tovar-moddiy boyliklariga, pul mablag'lariga da'vogarlik qilishi mumkin bo'lgan huquqdir.
Nomulkiy huquq - bu masalan, aksiyadorning kompaniyaning umumiy yig'ilishida ovoz berish, emitentning faoliyati haqida axborot berilishini talab qilish va h.k. huquqidir.
Qimmatli qog'ozlarning asosiy (fundamental) xususiyatlari:
Aylanuvchanlik - bu q.q.ning bozorda xarid qilinishga, shuningdek, kupchilik xollarda boshka tovarlar muomalasini osonlashtiruvchi mustakil tulov vositasi sifatida qullanishga qodirligidir
Likvidlik - bu q.q.ning uning egasi uchun deyarli zarar keltirmagan holda sotilish, pul mablaglariga aylanish kudratidir.
Likvidlikka ta'sir etuvchi omillar:
a) umumiktisodiy omillar
b) q.q.lar bozorini tashkil qilish darajasi bilan bog'liq omillar
v) emitentning o'ziga xos xususiyatlari bilan bog'lik omillar
Xatar - q.q.lar (shu jumladan, investisiyalar bilan) operasiyalari bilan boglik yo'qotishlar va muqarrar ravishda ularga xos extimollardir.
Qimmatli qog'ozlarni sotib olish maqsadlari:
• quyilmalarni bexatarligini oshirish
• quyilmalardan daromad olish (dividend, foiz, diskont)
• bozor narxini oshishidan qushimcha kapital ortirish
• emitentni moliyaviy-xujalik faoliyatini nazorat etish va boshqarish
(emitent ustidan xukumronlik o'rnatish)
Qimmatli qog'ozlarni muomalaga chiqarish (emissiya qilish) maqsadlari:
• byudjet xarajatlarini qoplash
• pul maomalasini (massasani) nazorat kilish va muvofiqlashtirish
• tashkilot va korxona tomonidan uz investisiyalarini moliyalashtirish manbasi
• tashkilot va korxonalarning o'zlik kapitalining yetarliligini ta'minlash.
Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar qo'llaniladi:
aksiya — o'z egasining aksiyadorlik jamiyati foydasining bir qismini dividendlar tarzida olishga, aksiyadorlik jamiyatini boshqarishda ishtirok etishga va u tugatilganidan keyin qoladigan mol-mulkning bir qismiga bo'lgan huquqini tasdiqlovchi, amal qilish muddati belgilanmagan, egasining nomi yozilgan emissiyaviy qimmatli qog'oz;
Do'stlaringiz bilan baham: |
