1-mavzu: moliya bozori va uning qatnashchilari

Moliyaviy bozor o'z ichiga quyidagi segmentlarni oladi:
- qimmatli qog'ozlar bozori;
- kredit (bank va boshqa kredit tashkilotlari kapitallari, lizing) va depozitlar bozori;
- valyuta bozori;
- qimmatbaho metallar bozori;
- sug'urta, pensiya va boshqa fondlar bozori.


Moliyaviy bozor
• Kredit bozori
• Qimmatli qog'ozlar bozori
• Oltin bozori
• Valyuta bozori
• Sug'urta bozori

Qimmatli qog'ozlar bozori – bu jismoniy va yuridik shaxslarning qimmatli qog'ozlarni chiqarish, ularni muomalada bulish va sundirilish bilan boglik munosabatlari tizimidir.

Qimmatli qog'ozlar bozori funksiyalari:
- bozor narxini tashkil topishi
- informasion (axborot bilan ta'minlovchi)
- moliyaviy resurslarni taqsimlash va qayta taqsimlash
- moliyaviy xatarlarni sug'urta qilish
(xedjing kilish – xosilaviy qimmatli qog'ozlar yordamida xatarlarni boshqarish prosessi )


Qimmatli qog'ozlar bozorini quyidagicha
klassifikasiyalash mumkin:

- birlamchi va ikkilamchi

- tashkillashtirilgan (uyushgan) va tashkillashtirilmagan
(uyushmagan)
- birja orkali va birjadan tashqari
- emitentlar buyicha (davlat va munisipal, korporativ va bank
qimmatli qog'ozlari)
- mahalliy, mintaqaviy, milliy, xalqaro (hudud bo'yicha)
birlamchi bozor – q.q.ni emitent yoki uning vakili tomonidan
dastlabki investorga sotish bozoridir
ikkilachi bozor – ilgari chiqarilgan va xech bo'lmaganda bir
marta xarid kilingan q.q.lar oldi sotdisi
(muomalasi) amalga oshiriladigan bozordir
uyushgan bozor – q.q.lar operasiyalari ushbu bitimlar
ishtirokchilari uchun k.k.lar savdosining
tashkilotchisi tomonidan belgilangan
tadbirlar va shartlar bilan tartibga
solinadi
uyushmagan bozor – q.q.lar bilan operasiyalari savdolar
tashkilotchilarining bitim predmeti va uning
ishtirokchilariga nisbatan quygan talablariga
rioya etilmagan xolda amalga oshiriladi.
birja bozori – q.q.lar bilan fond bozori doirasida uyushgan tarzda savdo qilish sohasidir
birjadan tashqari bozor – fond birjasidan tashqarida qimmatli
qog'ozlar bilan savdo qilish sohasidir