1-mavzu: Oddiy va murakkab moddalar. Kimyoning asosiy qonunlari va texnikada qo’llanilishi va ahamiyati. Molekula

elementlar massalari ham o’zgarmasdan qoladi. 

1905  yilda  Albert  Eynshteyn  (nemis  olimi)  jism  massasi  (m)  bilan  uning 

energiyasi  (E)  orasidagi  bog’lanishni  ko’rsatish,  moddalar  massasining  saqlanish 

qonuniga  faqat oddiy kimyoviy jarayonlar  bo’ysunishini,  yadroviy reaksiyalar esa 

bunday qonuniyatdan chetlanishini ko’rsatdi. Ya’ni: 

E = m •c

2

 

bu yerda:   E - energiya o’zgarishi; 

m - massa o’zgarishi; 

c - yorug’lik tezligi (vaakumda 300 000 kmsek ga teng).  

Energiya  o’zgarishi  kichik  qiymatli  bo’lganda  massa  uzgarishi  nolga 

yaqinlashadi, ya’ni o’zgarmaydi. Yadro reaksiyalarida esa energiya o’zgarishi juda 

yuqori  qiymatli  bo’lganligi  uchun  massa  o’zgarishi  sezilarli  o’zgarishini  ko’rish 

mumkin.Eynshteynning bu tenglamasi makro jismlar uchun ham, mikrozarrachalar 

(masalan, elektronlar, protonlar) uchun ham taalluqlidir. 

 

---