1-mavzu. O‘zbekiston respublikasining ta’lim-tarbiya sohasiga oid qonun hujjatlarining takomillashuvi

1.3. O‘zbekiston Respublikasida ta’lim-tarbiya sohasidagi qonunchilik va Kadrlar tayyorlash milliy tizimi takomillashuvining huquqiy asoslari.
Keyingi yillarda ta’lim tizimini takomillashtirish, zamonaviy kadrlar tayyorlashga qaratilgan qator takomillashtirish va isloh qilishga qaratilgan amaliy chora-tadbirlar amalga oshirildi.
O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonuni 1997 yil 29-avgustda qabul qilingan bo‘lib ushbu qonun 5 bo‘lim va 34 moddadan iborat. “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun fuqarolarga ta’lim, tarbiya berish, kasb-hunar o‘rgatishning huquqiy asoslarini belgilaydi hamda har kimning bilim olishdan iborat konstitutsiyaviy huquqini ta’minlashga qaratilgan.
Bilim olish huquqi:
1. Davlat va nodavlat ta’lim muassasalarini rivojlantirish;
2.Ishlab chiqarishdan ajralgan va ajralmagan holda ta’lim olishni tashkil etish;
3.Ta’lim va kadrlar tayyorlash davlat dasturlari asosida bepul o‘qitish, shuningdek ta’lim muassasalarida shartnoma asosida to‘lov evaziga kasb-hunar o‘rgatish;
4.Barcha turdagi ta’lim muassasalarining bitiruvchilari keyingi bosqichdagi o‘quv yurtlariga kirishda teng huquqlarga ega bo‘lishi;
5.Oilada yoki o‘zi mustaqil ravishda bilim olgan fuqarolarga akkreditatsiyadan o‘tgan ta’lim muassasalarida eksternat tartibida attestatsiyadan o‘tish huquqini berish orqali ta’minlanadi.
“Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonunga asosan ta’lim sohasidagi davlat siyosatining asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat:
1.Ta’lim va tarbiyaning insonparvar, demokratik xarakterda ekanligi;
2.Ta’limning uzluksizligi va izchilligi;
3.Umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining majburiyligi;
4.O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi yo‘nalishini: akademik litseyda yoki kasb-hunar kollejida o‘qishni tanlashning ixtiyoriyligi;
5.Ta’lim tizimining dunyoviy xarakterda ekanligi;
6.Davlat ta’lim standartlari doirasida ta’lim olishning hamma uchun ochiqligi;
7.Ta’lim dasturlarini tanlashga yagona va tabaqalashtirilgan yondashuv;
8.Bilimli bo‘lishni va iste’dodni rag‘batlantirish;
9.Ta’lim tizimida davlat va jamoat boshqaruvini uyg‘unlashtirish.
“Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonunda tegishli ma’lumoti, kasb tayyorgarligi bor va yuksak axloqiy fazilatlarga ega bo‘lgan shaxslar pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanish huquqiga ega ekanligi hamda pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanish sud hukmiga asosan man etilgan shaxslarning ta’lim muassasalarida bu faoliyat bilan shug‘ullanishiga yo‘l qo‘yilmasligi alohida ta’kidlab o‘tilgan me’yor mustahkamlab qo‘yilgan.
“Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunning 6-moddasida ta’lim muassasasining huquqiy maqomi nazarda tutilgan. Unga asosan, ta’lim muassasasi yuridik shaxs bo‘lib, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda tashkil etiladi. Nodavlat ta’lim muassasasi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilagan tartibda davlat akkreditatsiyasidan o‘tgan paytdan boshlab yuridik shaxs huquqlari va ta’lim faoliyati bilan shug‘ullanish huquqiga ega bo‘ladi.
Ta’lim muassasasini akkreditatsiyalash vakolatli davlat organi tomonidan attestatsiyaga asosan amalga oshiriladi. Ta’lim muassasasi qonun hujjatlariga muvofiq ishlab chiqilgan ustav asosida faoliyat ko‘rsatadi. Ta’lim muassasasi attestatsiya natijalariga binoan davlat akkreditatsiyasidan mahrum etilishi mumkin. Ta’lim muassasalari o‘quv-tarbiya majmualariga hamda o‘quv-ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari va uyushmalariga birlashishga haqli.
“Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunning 7-moddasida Davlat ta’lim standartlari umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, kasb-hunar va oliy ta’lim mazmuniga hamda sifatiga qo‘yiladigan talablarni belgilaydi, deb ko‘rsatilgan.
Davlat ta’lim standartlarini bajarish O‘zbekiston Respublikasining barcha ta’lim muassasalari uchun majburiy xisoblanadi.
Ta’lim muassasalarida ta’lim berish tilidan foydalanish tartibi Davlat tili to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tartibga solinishi aloxida qayd etilgan.