1-Mavzu: Ozgarmas tok elektr mashinasining tuzilishi va ishlash printsipi Режа

1-Mavzu: Ozgarmas tok elektr mashinasining tuzilishi va ishlash printsipi


Режа

1. 
   Umumiy tushunchalar.
   
2. 
   O’zgarmas tok elektr mashinalarining ishlatish soxalari.
   
3. 
   Tuzilishi va ishlash printsipi.
   
4. 
   Ozgarmas tok generatorlari.
   
5. 
   Yakor cho’lg’amda induksiyalangan elektr yurituvchi kuch.
   
6. 
   Kollektor- cho’tka qurilmasining tuzulishi va ishlashi.
   

1. 
   Umumiy tushunchalar. Elektr energiyasini mexanik energiyaga aylantiruvchi elektr dvigatellar (motorlar) va mexanik energiyani elektr energiyasiga aylantiruvchi elektr generatorlar o‘zgarmas tok mashinalari deyiladi. Kuchlanish qiymatiga qarab o‘zgarmas tok mashinalari past va yuqori kuchlanishli mashinalarga bo‘linadi, quvvatga qarab:
   

• 
  mikro mashinalar – birnecha Vt dan 500 Vt gacha
  
• 
  kichik quvvatli – 0,5 kVt dan 10kVt gacha
  
• 
  o‘rta quvvatli – 10 kVt dan birnecha 100kVt gacha
  
• 
  katta quvvatli – birnecha 100 kVt dan 10 ming kVt gacha
  

2. 
   O’zgarmas tok elektr mashinalarining ishlatish soxalari. O‘zgarmas tok mashinalari ham boshqa elektr mashinalari kabi generator va motor vazifasida ishlay oladi. O‘zgarmas tok generatorlaridan elektroliz va zaryadlash qurilmalarida, elektr transport (tramvay, trol-leybus) va stanoklarning elektr yuritmalarida va boshqa maqsadlarda foydalaniladi.
   

Mashina ham generator ham motor bo‘lib ishlaydigan hollar – havo kemalari va avtomobillarda stator-generatorlar o‘rnatiladi. Ular havo kemalari yoki avtomobillarning motorini ishga tushirishda motor rejimida (stator bo‘lib), ishchi rejimida esa generator bo‘lib ishlaydi, lekin bunday mashinalarning ishchi xarakteristikalari yomonlashadi, ya’ni FIK kamayadi. Shuning uchun hozirgi vaqtda avtomo-billarda stator va generator vazifasini alohida olingan o‘zgarmas tok mashinasi bajaradi.

3.