1-Mavzu: Paxtavato‘qimachiliksanoatidatexnosferikomillarfani, uningmohiyativavazifalari Reja

Birinchiumumiysababinsonevolyutsiyasitahlilidankelibchiqadi.
Mehnatqurollariningrivojlanishibilaninsonningatrof-muhitgata’siriningham
xilma-xilligi,hamintensivligioshdi.Shubilanbirga,tashqidunyoningjavoblari
doirasihamkengaydi.Agaribtidoiyodamo’ziningindividualjismoniy
imkoniyatlaribilano’shapaytdamehnatfaoliyatijarayonidayuzagakeladigan

xavf-xatarlargaqarshituraolganbo’lsa,undazamonaviyodamningimkoniyatlari

ortibborayotganxavfdarajasidansezilarlidarajadaorqadaqolmoqda.To’g’ri,
ishlabchiqarishnirivojlantirishtexnologiyaniishlabchiqishdauningxavflilik
darajasinikamaytirish,xavfdanhimoyaqiluvchitegishlihimoyavositalarini
yaratish,xavfnihisobgaolganholdaharakatqilishusullarinitanlashva
hokazolargaimkonberadi,ammotexnologiyaningrivojlanishibilanxavf
insonningungaqarshiturishigaqaragandatezroqo’sibbormoqda.
Insonningishsharoitlarivahayotiniyanadaqiyinvaxavfliqiladigan
ikkinchiumumiysabab-buxatonarxiningoshishi.Ibtidoiyodamningxatosi
uchunto’lovunchalikkattaemasedi,ammozamonaviyodamningxatolariunga
anchaqimmatgatushmoqda.
Jarohatlarningko’payishigaimkonberadiganuchinchiumumiysabab-bu
odamningxavfgamoslashishi.Texnikatomonidanberilganimtiyozlardan
foydalanganholda,odamko’pinchatexnikaodatdayuqorixavfmanbaiekanligini
unutadivaundanintensivfoydalanishushbuxavfniamalgaoshirishimkoniyatini
oshiradi.Mashinalarbilandoimiyaloqadabo’lishvabaxtsizhodisalarningko’pligi
to’g’risidaxabardorbo’lmaslik,odamaslidajudaxavflibo’lgannarsadan
qo’rqishnito’xtatishigavaxavfgamoslashishigaolibkeladi.Ko’pincha,hozirgi
kichikimtiyozlartufayliuataylabxavfsizlikqoidalarinibuzishgakirishadi.Harbir
qoidabuzarlikbaxtsizhodisagaolibkelmaydi.Birmartajazosizqoidalarnibuzgan
vabuningnatijasidabironbirnatijagaerishganodamlarbundayqoidabuzarliklarni
takrorlaydilar.Asta-sekinnafaqatxavfga,balkiqoidalarningbuzilishigaham
moslashishxavfiyuzagakeladi.
Umumiysabablargaqo’shimcharavishda,ko’plabsofindividualomillar,
jumladan,“insonomili”yokishaxsiyyondashuvasosanpsixologiktartib,mehnat
xavfsizligiqoidalariningqasddanbuzilishigavabaxtsizhodisalarsonining
ko’payishigaimkonberadi.
Insonningkasbiyahamiyatgaegaxususiyatlarinio’rganishningshaxsiyjihati
ularnimuayyanmotivlar,axloqiyqadriyatlarvaehtiyojlarbilanyuzagakeladigan
vainsonuchunmuhimvazifalarnihalqilishgaqaratilganfaoliyatshaklisifatida
ko’ribchiqishdir.
Urbanizatsiyalashganodamninghayotifaoliyatningiqtisodiyotningturli
sohalaridamehnatqilish,shaharmuhitidayashash,transportvositalaridan
foydalanish,maishiyhayot,faolvapassivhordiqkabifaoliyatlarturlaribilanuzviy
bog’langandir.
Xavflarnitahlilqilishnuqtai-nazaridaninsonfaoliyatinio’zaroaloqadagi
ikkimurakkabtizimlardantashkiltopgansistemadebqarashmaqsadga
muvofiqdir.“Inson(shaxs)vaYashashmuhiti(ishlabchiqarishmuhiti)”.Bunda
“Inson(shaxs)”sistemasiodamningishlabchiqarishfaoliyatidavomida