1-Mavzu: Paxtavato‘qimachiliksanoatidatexnosferikomillarfani, uningmohiyativavazifalari Reja

Tabiiyatrof-muhitvailmiy-texniktaraqqiyotibo‘yicha
klassifikatsiya.
Insoniyattaraqqiyotiningso’nggibosqichlaridatabiatgaantropogenta’sir
beqiyosdarajadao’sdi.Tabiatgainsonlarningturliishlabchiqarishfaoliyatlari
natijasidao’tkazadiganta’sirlariniantropogentasirlardeyiladi.Insonningishlab
chiqarishfaoliyatijamiyatdakechadi.Shundankelibchiqib,tabiatgaantropogen
ta’sirnijamiyatningtabiatgata’sirisifatidatushunishmumkin.
Tabiatgaantropogenta’sirningortishigasabab,insononginirivojlanishi
tufaylifanvatexnikataraqqiyotiningjadallashuvidir.Ikkinchimingyillikning
so’nggi50-60yillariichidayuzberganilmiy-texnikataraqqiyotiko’tilmagan
jarayonemas,balkijamiyattaraqqiyotiniyangibosqichgaolibo’tuvchiqonuniy
zaruriyatedi.
Uinsoniyatoldidatabiatgata’siretishningbeqiyosimkoniyatlariniochib
berdi,utufaylikishilarningyashashsharoitlarikeskino’zgaribma’lumdarajada
yaxshilandi.Buholo’znavbatidaEraholisinijadalko’payishiga,jamiyatningbir
qatortexnik,iqtisodiyko’rsatkichlariniyuzlab,minglabmartaoshishigavainsonni
tabiatustidan’huqumron’likqilishigayo’lochibberdi.
Yuqoridagifikrlarningdalilisifatidaquyidagiba’zima’lumotlarnikeltirish
mumkin:So’nggiyuzyilichidadunyoaholisisalkam4barobarga;insonyaratgan
texnikvositalarningo’rtachaharakattezligi–100barobarga;energiyaolish
miqdori-1000barobarga;harbiyqurollarquvvati–1000000barobargaortdi.
HozirgakelibYeryuzidagiqishloqxo’jaligigayaroqliyerlarning-70%i,
o’rmonlarning-50%i,biologikresurslarning-70%i,chuchuksuvzahiralarining-
20%iinsonlartomonidano’zlashtirilibfoydalanilmoqda.Yiligayerqa’ridanturli
maqsadlarda120mlrd.tonnaturliminerallarvatog’jinslariqazibolinmoqda,900
km
3
toza–chuchuksuvsarflanmoqda,ekinmaydonlariga500mln.tonnamineral
o’g’itva4mln.tonnadanziyodturlizaharlipestitsidlarqo’llanilmoqda,3mlrd.
tonnaneftmahsulotlariishlatilmoqda,250mingdanortiqyangikimyoviy
moddalarsintezqilinmoqda.Bundaymisollarniyanadako’plabkeltirishmumkin.
Hozirgakelib,insontomonidanyaratilayotganmoddalarvaamalga
oshirilayotganjarayonlarko’lamishudarajagayetdiki,yerdagio’zigaxossun’iy