1-mavzu pdf

PALEOGRAFIYA – yozuv belgilarining yaratilishi va ularning rivojlanishini
o‗rganuvchi tarxiy-filologik fan. Nazariy paleografiya tarixan o‗zgargan yozuv
xususiyatlarining qonuniyatlarini aniqlaydi, amaliy va tavsifiy paleografiya
muayyan qo‗lyozmaning qachon va qaerda yaratilganligi, uni yozgan yoki
ko‗chirgan shaxsning ishtirokini hamda kotibningish hajmini aniqlash maqsadida
kotiblarning yoki ayrim qo‗lyozmalarning o‗ziga xos jihatlarini o‗zganadi.
Paleografiya mustaqil fan sifatida diplomatikadan ajralib chiqqan. Paleografiya
atamasini birinchi marta fransiyalik mona Bernar de Monfokon qo‗lllagan (1708)
Paleografiyaning asosiy vazifasi sanasi ko‗rsatilgan qo‗lyozmalarning ham davri
va joyini aniqlashdir. Paleografiya yozuv belgilarini, asosan xarflar va ularning
tarkibiy unsurlarini, satr usti hamda farqlovchi belgilarni, qisqartirib yozish
usullari va boshqalarni o‗rganadi. Vaqt o‗tishi bilan almashinib va o‗zgarib
turgan yozuv materillari hamda qurollari ham paleografiyaning o‗rganish
ob‘ektidir. 

---

SFRAGISTIKA (yunoncha. muhr so‗zidan) – Tarix fanining muhrlarni
o‗rganadigan sohasi. XVIII asrda diplomatining bo‗limi sifatida shakllana
boshlagan. 11 

---

Vazifasi hujjatlarni tasdiqlashdan hamda ularning haqiqiyligini aniqlashdan iborat.
XIX asr oxiridan sfragistikaning qadimiy davlat muassasalarining shakllanishi va
rivojlanishi tarixini o‗rganadigan fan sifatida yangi davr boshlandi. Muhrni X-XV
asrlarda faqat oliy hokimiyatdagi kishilar qo‗llagan va o‗z tipik belgilari bilan
knyaz, episkop, shahar xokimi, mingboshi, noib, qozi, muftiy muxri va
boshqalarga bo‗lingan. 
TARIXIY METROLOGIYA – (yunoncha metron – o‗lchov) turli xalqlarning
o‗lchov birliklari tizimi, pul birliklari va soliq tizimi taraqqiyotini o‗rganadigan
fan.