1-mavzu. “Raqamli iqtisodiyot” faniga kirish. Raqamli iqtisodiyot va uning asosiy tarkibiy qismlari Reja

Фаcебоокнинг йиллик даромади 27,6 миллиард долларни ташкил қилиб, соф 
фойда 10,2 миллиард долларни ташкил этган. Шундай қилиб, рақамли 
иқтисодиёт – янги иқтисодий муҳит бўлиб, у бизнес учун янги ва жуда катта 
имкониятлар яратиб беради.
Рақамли иқтисодиойт шароитларида рақобат курашининг 
тузилиши ва ҳарактери ҳам буткул ўзгариб кетади. Аниқ ва равшан қилиб 
таъкидлаш мумкинки, рақамли иқтисодиёт ва электрон тижоратнинг янги 
технологиялари таъсирида бизнес-моделлар ҳам ўзгариб кетади. Масалан, 
йўловчилар 
ташиш 
бозоридаги 
агрегатор-компаниялар 
(ГеттТахи, 
Яндех.Тахи кабилар) транспорт компанияларинг иш фаолиятига кўпгина 
ўзгаришлар киритиб, уларни истеъмолчиларга анча яқинлаштиришга 
эришдилар. Озиқ-овқат етказиб бериш компаниялари ҳам сотувчиларни 
истеъмолчиларга яқинлаштирб бердилар ва рақобатли бозорда катта 
муваффақиятларга эришдилар. Буларнинг натижасида анъанавий офф-лайн 
компаниялар ўз бизнесларини трансформация қилишга ёҳуд он-лайнга ўтишга 
мажбур бўладилар. Бу ҳолат эса тадбиркорларга интернетда ўз бизнесларини 
ташкил қилишга ундайди. Ҳозирги даврда электрон тижорат 
каналларининг қандайлигига боғлиқ равишда АМАЗОН ёки ОЗОН 
сингари тўла он-лайн компаниялар, ижтимоий тармоқлар, мессенжерлар, 
эБай, АВИТОлар ёҳуд анъанавий оф-лине бизнесга ўз электрон тижорат 
каналларини жойлаштирган савдо тармоқлари, интернет магазинлар ва 
логистик компаниялар мавжуд.
Рақамли иқтисодиёт тезкор бизнес-аналитика таҳлили асосида 
бизнес учун янги ғоялар қидириш ҳамда мижозлар билан тескари алоқани 
амалга ошириш имкониятини яратиб берди. Бу эса потенциал мижозларнинг 
инновацион кутишларига нисбатан реактив равишда таъсир қилиш имконини 

---

яратди. Бундай ишлар натижасида Гоогле Аналитиcс ва Яндекс.Метрика 
каби бепул сервислар ҳосил бўлди.
Рақамли иқтисодиёт инновацияларнинг ҳаётий цикли анча 
камайиши билан ҳам тавсифланади. Бу эса кўплаб янги смартфонлар 
моделларининг, компютерларнинг, мобил иловаларнинг, компъютер 
ўйинларининг янги версияларининг тезкорлик билан пайдо бўлишига туртки 
бўлади. Бир қанча олимлар ва мутаҳассисларнинг фикрларича, транспортда 
ҳам янги инновацион транспорт тизимлари пайдо бўлиши кутилмоқда. 
Масалан, магнит-левитацион воситалар, вакуумли транспорт воситалари,