1 Mavzu Relelı hımoya xaqıda umumıy tushuncha Reja

To‘suvchi himоya vоsitаlаri elektr qurilmаlаrgа xizmаt ko‘rsаtа- yotgаn xоdimlаrning qurilmаlаrning tоk o‘tkаzuvchi qismlаrigа tаsоdi- fаn tegib ketmаsliklаri uchun vаqtinchа ulаrni to‘sishgа xizmаt qilаdi. Ulаrgа ko‘chmа to‘siqlаr, to‘suvchi kаtаklаr, izоlatsiyalоvchi yopqichlаr, vаqtinchаlik ko‘chmа yergа ulаgichlаr vа оgоhlаntiruvchi plаkаtlаr kirаdi.
Sаqlоvchi himоya vоsitаlаri fаqаt ishlаyotgаn xоdimni yorug‘lik, issiqlik vа mexаnik tа’sirlаrdаn himоya qilаdi. Ulаrgа himоya ko‘zоy- nаklаri, qo‘lqоplаr, himоya qo‘lqоplаri, mоntyorlаrning muhоfаzа kаmаri vа shu kаbilаr kirаdi.
TEKSHIRISH UCHUN SАVОLLАR

1. 
   Elektr jihоzlаrining buzilmаy ishlаshi qаndаy tа’minlаnаdi?
   
2. 
   Elektr qurilmаlаrning tоk bilаn o‘tа yuklаnishi qаndаy оqibаtlаrgа оlib kelаdi?
   
3. 
   Elektr jihоzning ishlаshigа аtrоf-muhit hаrоrаti qаndаy tа’sir etаdi?
   
4. 
   Himоya qurilmаlаrining nоsоzligi qаndаy оqibаtlаrgа оlib kelаdi?
   

66 Mavzu Tarqatish qurilmalarining yacheykalarini va yig’ma shinalarini, tayanch va osma izolyatsiyalarni, ventil razryadniklarni releli himoyasi
Reja;
1 Elektr uzatgichlar
2 Elektr o‘tkazgich tarmog‘i yo‘nalishini tanlash
Elektr uzatgichlar va aloqa liniyalarini havodan tortish.
. Elektr uzatkich tarmoqlari yer ostidan yoki ustidan o‘tuvchi bo‘lishi mumkin. Yer osti tarmoqlari qimmatbaho hisoblanib, aholi yashash punktlarida qo‘llaniladi. YUqori kuchlanishli elektr tokini uzoq masofalarga uzatishda yer ustidan o‘tuvchi tarmoqlardan foydalaniladi. Tayanchlar, sim, izolyatorlar yer ustidan o‘tuvchi tarmoqlarning asosiy elementlari hisoblanadi. Tayanchlar ankerli va oraliq turlarga bo‘linadi. Sim tortilishidagi barcha kuchni o‘ziga oluvchi tayanch, ankerli hisoblanadi. Ular orasiga, simni faqat ko‘tarib turish uchun oraliq tayanchlar o‘rnatiladi.
Ikkita tayanch orasidagi masofa, esa 5-7 kmga teng qilib qabul qilinadi.
110 – 150 kVt kuchlanishli tarmoqlar uchun 200 – 300 m;
220 – 500 kVt kuchlanishli tarmoqlar uchun 300 – 400 m;
750 kVt kuchlanishda 340 – 450 m.
Ankerli tayanch orasidagi masofa kuchlanishga bog‘liq ravishda quyidagicha belgilanadi:
Elektr uzatgich tarmoqlarini qidiruv ishlari bosqichida, uning eng pastki nuqtasi bilan yer yuzasi yoki inshootgacha bo‘lgan oraliq masofaga ahamiyat beriladi. 220 – 500 kVt kuchlanishli tarmoqlar uchun bu masofaning yo‘l qo‘yarli qiymati quyidagicha bo‘lishi mumkin:
a) aholi yashash joylarida 7 – 8 m;

1. 
   b) borish qiyin bo‘lgan joylarda 6 – 7 m. 750 kVt bo‘lgan tarmoqlar uchun 12 – 10 m.
   O‘zaro parallel joylashgan yuqori kuchlanishli tarmoqlar orasidagi masofa, shu tarmoqlar tayanchi balandligidan kichik bo‘lmasligi kerak. 500 – 750 kVt kuchlanishli tarmoqlar uchun bu masofa 50 – 100 m dan kichik bo‘lmasligi talab etiladi.
   

Yuqori kuchlanishli tarmoqlar temir yo‘llar bilan kesishgan yoki unga yaqinlashgan holatlarda, tayanch asosidan yo‘l o‘qigacha bo‘lgan masofa tayanch balandligidan 1,5 baravar katta bo‘lishi kerak. Avtomobil yo‘llari bilan kesishgan holda esa bu masofa shu tarmoq tayanchi balandligidan kichik bo‘lmasligi talab etiladi.