1-mavzu. “Tizimli tahlil” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. «Tizimli tahlil»

Ko’ptizimlilik. Statik tizimlar kontekstida ko'p tizimli yoki ko'p tizimli tizim birgalikda kattaroq tizimni tashkil etuvchi bir nechta o'zaro ta'sir qiluvchi quyi tizimlardan iborat bo'lgan vaziyatni anglatadi. Ushbu kontseptsiya tizim ichidagi turli elementlarning o'zaro ta'siri va o'zaro bog'liqligini ta'kidlaydi va bu elementlarning bir-biriga va butun tizimning ishlashiga ta'sir qilishini ko'rsatadi.
Ko'p tizimli yondashuv tizimli yondashuvning muhim jihati bo'lib, biologiya, ekologiya, sotsiologiya, iqtisod va texnika fanlari kabi turli sohalarda qo'llaniladi. Multitizim tushunchasi tizimlar yakka holda mavjud emasligini, balki ularning faoliyati va xatti-harakatlariga ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan boshqa tizimlar, atrof-muhit va kontekst bilan o'zaro ta'sir qilishini tushunishga yordam beradi.
Inson tanasi biologiyada multitizimga misol bo'la oladi. U yurak-qon tomir, asab, ovqat hazm qilish, nafas olish va boshqalar kabi turli quyi tizimlardan iborat. Bu quyi tizimlarning barchasi o'zaro ta'sir qiladi va bir-biriga ta'sir qiladi, butun organizmning normal ishlashini ta'minlaydi.
Iqtisodiyotda ko'p tizimli ishlab chiqarish, marketing, moliya, inson resurslari va boshqalar kabi turli bo'limlar yoki bo'limlardan tashkil topgan kompaniya yoki korxonaga murojaat qilishi mumkin. Ushbu bo'limlarning barchasi kompaniya maqsadlariga erishish uchun o'zaro hamkorlik qiladi va birgalikda ishlaydi.
Shunday qilib, statik tizimlardagi ko'p tizimlilik har xil quyi tizimlar o'rtasida o'zaro bog'liqlik, o'zaro ta'sir va hamkorlik mavjudligini ko'rsatadi, ular birgalikda murakkabroq tizimni tashkil qiladi. Bu tizimning o'z muhitida ishlashini to'liqroq va chuqurroq tushunish imkonini beradi.
Statik tizimning markazlashuvi va tuzilishi. Statik tizimning markazlashuvi va tuzilishi - bu tizim ichidagi elementlar va munosabatlarni tashkil qilishni nazarda tutadigan ikkita bog'liq tushuncha. Keling, ularni batafsil ko'rib chiqaylik:
Markazlashtirish:
Markazlashtirish qarorlar va nazoratning tizimdagi markaziy nuqtada yoki darajasida qabul qilinishi va amalga oshirilishi darajasini tavsiflaydi. Bu shuni anglatadiki, markazlashtirilgan tuzilmada muhim qarorlar bir yoki bir nechta markaziy ishtirokchilar tomonidan qabul qilinadi va tizimning qolgan elementlari ushbu qarorlarga bo'ysunadi va berilgan qoidalar va tartiblarga muvofiq harakat qiladi. Markazlashtirish yuqori darajadagi nazorat, bir xillik va harakatlarni muvofiqlashtirish bilan tavsiflanishi mumkin.
Markazlashtirilgan tuzilmaning namunasini korxonaning klassik Iyerarxik tuzilmasi kabi tashkiliy tizimlarda topish mumkin, bunda yuqori rahbariyat strategik qarorlar qabul qiladi, keyinchalik ular ierarxiya bo'yicha amalga oshiriladi. Bunday holda, nazorat va quvvat yuqori darajada to'planadi va asta-sekin quyi darajalarga taqsimlanadi.
Statik tizimning tuzilishi:
Statik tizimning tuzilishi tizim elementlarini tashkil qilish va o'zaro munosabatlarini tavsiflaydi. U elementlarning bir-biri bilan qanday bog'liqligini va ular o'rtasida axborot, resurslar va ta'sirlar qanday uzatilishini belgilaydi. Tizimning tuzilishi uning funktsional bloklarini, ularning o'zaro bog'liqliklarini va o'zaro ta'sirini, shuningdek, tizim xatti-harakatlarining muayyan qonuniyatlarini belgilaydi.
Statik tizimning tuzilishiga misol sifatida kompyuter tarmog'idan topish mumkin. Bunday tizimda kabellar va aloqa protokollari yordamida o'zaro bog'langan kompyuterlar, marshrutizatorlar va serverlar kabi turli xil tugunlar mavjud. Ushbu elementlar tarmoqda o'ziga xos rol va funktsiyalarga ega va ularning o'zaro ta'siri tarmoq tuzilishi bilan belgilanadi.
Shunday qilib, statik tizimning markazlashuvi va tuzilishi tizim elementlarini tashkil qilish va boshqarish usullarini belgilaydi. Markazlashtirish tizimdagi boshqaruv va hokimiyatning kontsentratsiya darajasini bildiradi, tuzilma esa elementlar o'rtasidagi tashkiliy va munosabatlarni belgilaydi.