1-Mavzu: to‘qima texnologiyasi to‘qimachilik va yengil sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish

TARAQQIY QILAYOTGAN TO’QIMACHILIK SANOATINING QISQACHA TARIXI 
Xozirgi zamon tuk,imachilik texnikasi asta-sekin tashkil topgan. Arxeologik k,azilmalar shuni 
kursatadiki, yigirish va tukish eramizdan 2-3 ming yil avvallardan ma‘lum bo‘lgan.O‘sha 
vaktlarda ip tayyorlash uchun odamlar tosh, suyak va loydan yasalgan gildirakchalar kiydirilgan 
qo‘l urchuklaridan foydalanganlar.Ipni uzlari yashab to‘rgan joylardagi mavjud jun va lub 
tolalaridan yigirishgan.O‘rta Osiyoning janubiy rayonlarida va zakavkazeda dexqonchilik 
rivojlanishi bilan paxta ekila boshladi. CHigit ekib, ustirib paxtasidan ip va gazlamalar olish O‘ta 
Osiyoda eramiz boshidayoq tarqalgan edi. O‘sha vaktlarda G‘arbiy Evropada bunday tolani xali 
xech kim bilmas edi.Yigirish unumdorligini oshirishga intilib, kishilar ipni kul yordamida 
yigiruvchi charx yaratdilar. Keyinchalik ragulkali urchuk. ixtiro qilgandan keyin mexnat unumi 
bir oz oshgan. 
Birinchi X-XP asrlarda gorizontal qo‘l dastgohi ixtiro qilingan. 
XVIII asrning ikkinchi yarmida mashinalashgan yigirishga va to‘qishga o‘tildi; 
O‘sha vaktlar yirik mashina industriyasining to‘qilish davri hisoblanadi. 
Rossiyada birinchi to‘qimachilik korxonalari, XVIII asrda paydo bo‘ladi. Bo‘lar 
manufakturalar deyishar eli. 1738 yilda ingliz ixtirochisi
Uayt o‘zi yigiruvchi uzluksiz charxga uch silindrli cho‘zish asbobini biriktiradi. 
1756 yilda rus ixtirochisi Radion Glinkov zigir tola uchun birinchi kayta tarash va ko‘p 
urchuqli yigiruv mashinalarini ixtiro qilgan. R. Glinkov 1760 yili Rossiyada birinchi bo‘lib 
mashinalashgan zigir tolalarini yigirish fabrikasini kurdi. lekin bo‘ fabrika tez kunda 
yopilli.Mashinalashgan paxtani yigirish fabrikasi 1798 yildagina paydo bo‘ldi. SHu davrdan 
boshlab, Rossiyaning ip-gazlama sanoati tez sur‘atlar bilan o‘sa boshladi. Xalqali yigiruv 
mashinasi 1843 yilda ixtiro qilingan, 1845 yilda esa davriy ishlaydigan qayta tarash mashinasi 
ixtiro qilinib, jun va paxta tolasini ayta ishlash uchun qabul qilindi. Rossiyada XIX asrda 
Aleksandrovskiy manifakturasining rus texniklari yigiruv mashinalari va to‘quv dastgohlari 
ixtiro qila boshladilar. 
O‘zbekiston ham 1923-26 yillar to‘qimachilik sanoati barpo qilindi va 17ta paxta tozalash 
zavodlari tiklandi va rekonstruksiya qilindi. 1926 yilda Farrona to‘qmachilik fabrikasi qurildi va 
keyinchalik to‘qimachilik kombinatiga aylandi.O‘zbekiston to‘qimachilik sanoatining eng yirik 
korxonalaridan hisoblangan Toshkent to‘qimachilik kombinatiga 6 may 1932 yilda poydevor 
ko‘zyila boshlandi. Xozirgi vaqtda uning fabrikalarida 400 ming ortiq. urchuk, va 6 mingga 
yak,in avtomat to‘quv dastgoxdari bor, rang-barang gulli chit, satin, mayya, batist ichki kiyimlik 
chiroyli va pishiq, gazlamalar va iplar ishlab chiqiladi.To‘qimachilik sanoatini o‘zbekistonda 
rivojlantirish choralari amalga oshirilmoqda. Masalan: keyingi besh yillik davomida noxiya 
markazlarida 70-dan ortiq o‘rtacha va kichik fabrikalar ko‘rildi. Kabo‘ltekstil, Supertekstil. 
Karshtekss. Uzdeyvotekstil va boshkalar.