1-mаvzu: xulq-аtvоr iqtisоdiyoti nаzаriyasining shаkllаnishi

Bozor samarasizligi - bozorda turli xil anomaliyalarga olib keladigan qarorlarni qabul qilishdagi xatolar, shu jumladan narxlarning noto'g'ri o'rnatilishi, resurslarning samarasiz taqsimlanishi.
Iqtisodiy xatti-harakatlardagi anomaliyalar:

• 
  Afzallik effekti.
  
• 
  Egalik effekti.
  
• 
  Adolatsizlikni qabul qilmaslik.
  
• 
  O'zaro foyda.
  
• 
  Vaqtlararo iste'mol.
  
• 
  Joriy iste'molni afzal ko'rish.
  
• 
  Impulsli investitsiya.
  
• 
  Ochko'zlik va qo'rquv.
  
• 
  Poda harakati.
  
• 
  Cho'kib ketgan xarajatlar tuzog'i.
  

Bozor narxlari va daromadlaridagi anomaliyalar:

• 
  Qimmatli qog'ozlar daromadliligi (rentabelligi) sirlari.
  
• 
  Samarali ish haqi to’lash darajasi gipotezasi.
  
• 
  Narxlarning qattiqligi.
  
• 
  Arbitraj operatsiyalari uchun limit (chegara).
  
• 
  Dividendlar tuzog'i.
  
• 
  Sekin-asta kamayib borayotgan "quyruq" bilan taqsimlash (haddan tashqari oshirib (o’tkazib) yuborishga moyillik).
  
• 
  Kalendar effekti.
  

Iqtisodiy xulq-atvorni hisobga olgan holda, olimlar, qoida tariqasida, tahlil qilish uchun bir-biri bilan chambarchas bog'liq bo'lgan uchta tarkibiy qismni ajratadilar:

1. 
   оdam qaror qabul qilishidan oldin, odatda unda idrok etish, anglash, vaziyatni tushunish, ya'ni kognitiv (bilish bilan bog’liq) tarkibiy qismlari keladi;
   
2. 
   tuyg'ular bilan ranglangan (yo’g’rilgan) sub'yektiv munosabat, ya'ni affektiv (hissiy) komponentlar;
   
3. 
   harakat yoki aksincha, uni tarkibi, ya'ni konativ (amaliy-dinamik) komponentlar.
   

Iqtisodiy nazariyaning xulq-atvor iqtisodiyoti doirasida hal qilinadigan asosiy muammolari:

1. 
   kutilayotgan foyda nazariyasi uchun mustaqillik aksiomasining haqiqatga mos kelmaydigan sharti (asosi): iste'molchining tanlovini aniqlash uchun faqat alternativalar to'plamini bilish yetarli emas – qaror qabul qilingan vaziyatni ham hisobga olish kerak, chunki agent o'z yutuqlari va yo'qotishlarini hozirgi muhit sharoitlariga qarab har xil baholashi mumkin;
   
2. 
   barcha tovarlarning bir xilligiga doir zarur shart/asos (dastlabki zaxira effekti: agent dastlab olgan (oldindan ega bo’lgan) ne'matlarini almashish orqali olishi
   

mumkin bo'lgan boshqa narsalardan ko'ra ko'proq qadrlaydi; shunday qilib, boshlang'ich zaxira nuqtasi atrofida nostandart vaziyatlar yuzaga keladi);
v) inson xotirasi va hisoblash qobiliyatining nomukammalligi, eng yaxshi natijaga erishmaslikka olib keladi.
g) diskontlash muammosi (aslida agentlar uzoq muddatli kelajakni rejalashtirishdan ko'ra qisqa muddatli manfaatlarga ko'proq e'tibor berishadi).

2.