1-mаvzu: xulq-аtvоr iqtisоdiyoti nаzаriyasining shаkllаnishi

Xulq-atvor iste'moli nazariyasining amaliy jihatlar

Iste'molchining iqtisodiy xatti-harakati modelini tanlashga turli xil omillar ta'sir qiladi, ular faqat ixtiyoriy daromad, boylik yoki foiz stavkalarining iqtisodiy parametrlarining ta'siri bilan cheklanmaydi.

Ko'pgina amerikaliklar, agar siz qattiq mehnat qilsangiz, ajoyib natijalarga erishishingiz mumkin deb hisoblashadi. Mehnatkashlikning teskari tomoni - bu o'z mehnati evaziga topilgan puldan bahramand bo'lish qobiliyatidir. Bo'sh vaqt iste'mol ne`matlariga aylanadi va mehnat bilan bir qatorda iqtisodiy tizimning bir qismiga aylanadigan tovarlar va xizmatlarni iste'mol qilish uchun zarur bo'lgan vaqt sifatida qaraladi.
Mashhur olim R. Istrelin: daromadlar va farovonlik oshgani sayin, baxtli odamlarning ulushi kamayishi "paradoks"ini keltirib chiqardi. Ushbu tendentsiyalarni tushuntirish uchun ikkita sabab topildi: birinchidan, jamiyat rivojlanishi bilan hashamatli tovarlar zaruriy narsalarga aylanadi (xususan, iste'mol jamiyati uchun). Ne`matlargatga egalik qilishdan norozilik kayfiyati paydo bo'ladi, biror narsaga egalik qila olmaslik tufayli azoblanish odatiy holga aylanadi; ikkinchidan, tobora ko'proq tovarlar pozitsion maqomga ega bo'ladi (qo'shnilar, do'stlar, qarindoshlardan yaxshiroq bo`lishda). Boshqacha qilib aytganda, individual nafliliklar shaxsga tegishli bo'lgan tovarlar miqdori va jamiyatning boshqa a'zolariga tegishli bo'lgan ne`matlar o'rtasidagi nisbatga bog'liq. Biroq, T. Kouenning fikriga ko'ra, har bir kishi (barcha) yuqorida bo'lishi kerak bo'lgan ierarxik tuzilmani yaratish mumkin emas.
Iqtisodiy xatti-harakatlardagi o'zgarishlarni o'rganish shuni ko'rsatadiki, iste'mol modelini tanlashda eng muhim omillar quyidagilardir:
shaxsiy o'zini o`zi identifikatsiya qilish; ijtimoiy mavqega ega bo'lish;
turmush tarzi va kundalik hayotni o'zgartirish;
brendlarni sotib olish orqali xayolotni haqiqatga aylantirish.
Boshqacha aytganda, yangi ijtimoiy voqelik iste'mol orqali quriladi. Konsyurmizm (ortiqcha iste'mol qilish), brendizm, shopagolizm, konformizm yangi jamiyat belgilariga aylanib bormoqda.