1-mаvzu: xulq-аtvоr iqtisоdiyoti nаzаriyasining shаkllаnishi

Eksperimental tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, odamning pul bilan ishlaydigan 
vaziyatlarda xatti-harakatini oldindan aytish oson, garchi ba'zi hollarda bunday 
bashoratlar klassik iqtisodiy nazariyalar qoidalariga zid kelsa-da. "Inson va pul" 
mavzusi uzoq vaqtdan beri madaniyatga doir fanlarining sohasi hisoblangan bo'lsa-da, 
so'nggi tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, miyaning biologik mexanizmlari unda muhim rol 
o'ynaydi. Ma'lum bo'lishicha, miya operatsiyalari ko'p jihatdan iqtisodiy tizimlardagi 
jarayonlarga o'xshashdir. Tadqiqotchilarning fikriga ko'ra, pul psixologiyasini o'rganish 
inson hayotini yaxshilashga va oxir-oqibat uni baxtli qilishga yordam beradi. 
Eksperimental natijalarni tushuntirish uchun bir qator nazariy modellar ishlab chiqilgan. 
Biroq, V. Avtonomovning fikricha, o'zgaruvchan modellarning hech biri eksperimental 
natijalarning butun majmuasini real tasvirlashga imkon bermaydi. Shu bilan birga, ular 
inson xatti-harakatlarining bir qator muhim qonuniyatlarini tushuntiradi va bashorat 
qilishga imkon beradi: to'liq bo'lmagan shartnomalar mavjudligi, iste'molchilar va 
sotuvchilar o'rtasidagi munosabatlar, maqbul motivatsion sxemalarni qurish, 
daromadlarni taqsimlash va qayta taqsimlash mexanizmining tuzilishi, ratsional - 
egoistik bo'lmagan xatti-harakatlar (altruizm). 
Imitatsion kompyuter modellashtirilishi
Zamonaviy sharoitda bozorda iqtisodiy agentlarning xulq-atvorini prognozlashtirish 
modellarini qurish eng so'nggi imitatsion modellashtirish usulidan foydalanishga va 
xulq-atvor iqtisodiyoti xulosalariga asoslanadi. 
Imitatsion modellashtirish - bu uchta asosiy yondashuvdan foydalangan holda real vaqt 
rejimida kompyuter modellarini ishlab chiqish va eksperimentlarni (tajribalarni) tashkil 
etish: 
 tizimli dinamika; 
 diskretli-hodisali modellashtirish; 
 agentli modellashtirish (1- rasm). 

---