1. Metod haqqında túsinik. Balalar psixologiyası hám psixodiagnostikası pániniń tiykarģı hám járdemshi metodları

Intellektual testler balalardɪń ulɪwma aqlɪy rawajlanɪw dárejeleri anɪqlanadɪ. Bunвa berilgen sorawlardɪń qanshasɪna berilgen durɪs juwaplarɪ boyɪnsha toplaģan ballarɪna qarap, balalardɪń ortasha rawajlanɪw dárejesi anɪqlanadɪ.
Sotsiometriya metodi. Bul metod toparlarda shaxslarara qarɪm-qatnastɪ anɪqlawda qollanɪladɪ. oģan amerikalɪ sociolog Djon Moreno tiykar salģan. Bul metod járdeminde alɪnģan maģlɪwmatlar matrica, grafikalsq, sxema hám tablica formasɪnda keltiriledi. Ádette, sɪnalɪwshɪlarģa berilgen hár bir soraw sociometriyalɪq kriteriya (ólshem) wazɪypasɪn orɪnlaydɪ hám bul turmɪs hádiyseleriniń túrli baģdatlarɪnda bolɪwɪ múmkin. Sɪnalɪwshɪ hɪr bir sorawdɪń úsh juwabɪnan birewin tanlawɪ múmkin.
Balalar psixologiyasɪnda bolsa, sociometriyalɪq metod járdemi menen hár bir toparda balalardɪń óz qatarlarɪ arasɪndaģɪ qarɪm-qatasɪ hám olardɪń toparda tutqan ornɪ anɪqlanadɪ. Mɪsalɪ, topardaģɪ balalarģá “…óziniń eń jaqsɪ kórgen oyɪnshɪģɪn kimge bergen bolar ediń?..” degen sorawdɪ bergende, balalardɪń háreketleriniń hátijelerin salɪstɪrɪp qaraģanɪmazda eń kóp oyɪnshɪq toplaģan bala sol toparda ayrɪqsha ititbarģa iye ekenligi, yamasa liderlik qábiliyeti barlɪģɪ haqqɪnda juwmaq shɪgarɪq múmkin. Biraq bul metodtɪ 3-4 jastaģɪ balalarģa ótkeretuģɪn bolsaq, onnan kútkenimizdey nátiyje alalmaqmɪz, sebebi bul jasta (erte balaɪq dáwirinde) balalarda “men koncepciyasɪ” qáliplesken bolɪp, olar tek gana ózlerine itbardɪ kóbirek beredi.
Biografiyalɪq (ómir bayan) metodi. Biografiya metodi da psixologiyanɪń járdemshi metodlarɪnan bolɪp, ol adamlardɪń ayɪrɪm psixologiyalsq ózgesheliklerin úyrengende paydalanɪladɪ. Mɪsalɪ, biografiyalɪq maģlɪwmatlarda sɪnalɪwshɪnɪń dúniyqarasɪ, isenim-itibarɪ, ideyalɪq baģdarlarɪ, wazɪypalarɪna bolģan qarɪm-qatnasɪ, maqset hám istekleri kórsetiledi. Usɪnday maģlɪwmatlarģa tiykarlanɪp sɪnalɪwshɪ haqqqɪnda juwmaq shɪģarɪw múmkin. Biografiya metodi ásirese balalar psixologiyasɪ hám pedagogikalɪq psixologiyada keń qollanɪladɪ.
Úshinshi topar metodlarɪna nátiyjelerdi qayta islewge mólsherlengen bolɪp, olar statistikalɪq (muģdarlɪq) hám psixologiyalɪq (sɪpat) analiz túrlerine bólinedi. Toplanģan nátiyjelerdi qayta islewde matematikalɪq-statistikalɪq formulalardan paydalanɪladɪ.
Izertlew metodlarɪnɪń tórtinshi toparɪ – genetikalɪq hám quramalɪ metodlardan ibarat. Genetikalɪq metodqa tiykarlanɪp psixikalɪq ózgerisler menen rawajlanɪw basqɪshlarɪnɪń tikkeley baylanɪslɪ bolģan deregi anɪqlandɪ. Bul metod individtiń psixikasɪnɪń qáliplesiwinde belgili dáwir hám kritikalɪq jaģdaylarda izertlengen nátiyjelerdi qayta islewde qollanɪladɪ. Yaģnɪy shaxstɪń qáliplesiwinde túrli dáwirler arasɪndaģɪ milletler menen genetikalɪq baylanɪslardɪ úyreniwge imkan beredi. Sonɪń ushɪn úzilislerge jol qoymay ushɪn jɪynalģan materiallar arnawlɪ basqɪshlarģa ajɪratɪp analiz qɪlɪnadɪ.
Quramalɪ metod psixikanɪń hár qɪylɪ elementlerin hám quramɪn xarakteristikalawda gorizontal baylanɪsɪn anɪqlayda qollanɪladɪ.