1-Misol. Kadmiy tuzlari eritmasiga ishqor qo‘shilsa, kadmiy gidro­k­sid Cd (OH)2, vodorod-sulfid qo‘shilsa, kadmiy sulfid CdS cho‘kmaga tushadi

Tarqatma material

Tushunchalar tahlili

№	Tushunchalar	Mazmuni
6.	Kompleks birikmalar-
7.	Kompleks birikma formulasi-
8.	Alfred VernerKompleks birikmalar nazariyasini nechanchi yil yaratdi?
9.	Verner nazariyasi necha banddan iborat
10.	Ligandlar-
11.	Kompleks birikmalarni nomlashda
12.	Kompleks birikmalarni qo‘llanilish sohalari

Tushunchalar tahlili

№	Tushunchalar	Mazmuni
6.	Kompleks birikmalar deb nimaga aytiladi?	Tarkibida kompleks ionlar bo‘lgan va mustaqil holda mavjud bo‘la oladigan murakkab moddalarga aytiladi
7.	Kompleks birikma formulasi qanday yoziladi?	[MeLn].mA
8.	Alfred VernerKompleks birikmalar nazariyasini nechanchi yil yaratdi?	Alfred Verner 1893 yilda Kompleks birikmalar nazariyasini yaratdi
9.	Verner nazariyasi necha banddan iborat	Verner nazariyasi 3banddan iborat : 1) Ayrim elementlar o‘zining asosiy valentliklaridan tashqari, yana qo‘shimcha valentlik namoyon qila oladi; 2) Har qaysi element o‘ziningasosiy va qo‘shimcha valentligini tuyintirishga intiladi; 3) Markaziy atomning qo‘shimcha valentligi fazoda ma’lum yo‘nalishga ega bo‘ladi.
10.	Ligandlar deb nimaga aytiladi?	Markaziy ionga birikkan manfiy zaryadli ionlar yoki neytral molekulalarga aytiladi.
11.	Kompleks birikmalarni nomlashda	Ligandlar soni lotincha aytiladi.M:1-mono,2-di,3-tri,4-tetra….N2O-akva.NH3-ammin......
12.	Kompleks birikmalar qaysi sohalarda qo‘llaniladi.	-fotografiya jarayonida fotoplyonka va fotoqog‘ozlarning jelatina qatlamidagi kumush galogenidlarni eritmaga o‘tkazishda - qattiq suvlarni yumshatish uchun - bo‘yoq moddalar tayyorlashda, - metallarni aralashmalardan ajratib olishda, mikrobiologiya, farmatsevtika va tibbiyotda keng qo‘llaniladi.

Mustaqil ta’lim

1. Quyidagi kompleks birikmalarda kompleks hosil qiluvchi ionning valentligi, koordinatsion soni va kompleks ion zaryadini aniqlang.
K₂[Cd (CN)₄] Na₂[Fe(CN)₅NO]
Na₃[Ag(S₂O₃)₂] [Pt (NH₃) ₂Cl₂]
K[AuCl₄] H[Co (CN)₄(H₂O)₂]
[Pt(NH₃)₅Cl]Cl₃ K[Pt (NH₃)₃Br₃]
2. Quyidagi koordinatsion formulalardan hosil bo‘luvchi kompleks birikmalarni yozib, markaziy ionni, ichki va tashqi sohalarni aniqlang:
3 NaF · AlF₃; BaF₂ · SiF₄; 2 Ca(CN)₂ · Fe(CN)₂
3 NaCl · InCl₃; 3 KCN · Fe(CN)₃ Cd(OH)₂ · 4 NH₃
KCN · Co (CN) ₃ · 2 H₂O.
3. Beqarorlik konstantasi jadvalidan foydalanib, (14-javdval, ilovada berilgan) quyidagi kompleks ionlarning eng beqaror va eng barqarorlarini ajratib yozing.
[Cd(NH₃)₄]²⁺; [Cu(CN)₄]^2-; [Co(NH₃)₆]²⁺; [Co (NH₃)₆]³⁺;
[Fe(CN)₆]^3-; [Fe(CN)₆]^4-; [HgI₄]^2- [Zn (NH₃)₄]²⁺.
4. Quyidagi kompleks birikmalarda tashqi sohaning zaryadini aniqlang.
[Bi³⁺J₄]; [Fe³⁺F₆]; [Cd²⁺(SCN)₄];
[Co³⁺ (NH₃)₂(NO₂) ₄]; [Pt⁴⁺(NH₃)₂Cl₂I₂].
5. Quyidagi kompleks birikmalarning nomini aytib bering:
[Pt (NH₃) ₄]Cl₂; H₃[Fe (PO₄) ₂]; [Cu (NH₃) ₄] (OH) ₂.
6. Quyidagi kompleks birikmalarning eritmada disso­tsia­tsiyalanish tenglamalarini hamda beqarorlik kons­tantalari ifodalarini yozing:
K₂[Cu(CN)₄]; H₂[PbCl₄]; [Ag (NH₃)₂]Cl;
[Cr (H₂O) ₄Cl₂]Cl; K₂[Zn (OH)₄]; [Ni(NH₃)₆] (OH) ₂.
7. Qanday birikmalar qo‘sh tuzlar deyiladi? Тemir, alyuminiy va xromkaliy achchiqtoshlar olinish reaksiyala­rini yozing. Bu tuzlarning dissotsiyalanish tenglamalarini yozing.
8. Al (OH) ₃ ning kompleks birikma hosil bo‘lish hisobiga erish tenglamalarini yozing.