1-modul. Fanga kirish, predmeti, O’qitish maqsadi va uslublari. Kinematikaning fizik asoslari. Reja: 1

Geometrik mulohazalar asosida normal tezlanishning moduli tezlikvadratining trayektoriy ayni sohasining egrilik radiusiga (R) bo‘lgan nisbatiga tengligini aniqlash mukmin: . (1.17)
(1.15) ifodadagi yig‘indining ikkinchi limitini urinma tezlanish yoki tangensial tezlanish deb ataladi.
(1.18)
Shunday qilib, egri chiziqli harakat qilayotgan moddiy nuqtaning to‘liq tezlanishi normal va urinma tezlanishlarning vektor yig‘indisidan iborat.
. (1.19)
Normal tezlanish tezlikning yo‘nalish bo‘yicha o‘zgarishini, urinma tezlanish esa tezlikning miqdoriy jihatdan o‘zgarish jadalligini ifodalaydi.

Moddiy nuqtaning aylana bo‘ylab harakati

Egri chiziqli harakatning xususiy holi bo‘lgan moddiy nuqtaning aylana bo‘ylab tekis harakatini ko‘raylik. Bu holda tezlanishning urinma tashkil etuvchisi bo‘lmaydi ( = 0) va tezlanish o‘zining markazga intilma tezlanishiga teng bo‘ladi ( ).
Moddiy nuqtaning aylanma bo‘ylab tekis harakatini burchak tezlik deb ataluvchi fizik kattalik  bilan xarakterlash mumkin, bunda burchak tezlik deb R radiusning burilish burchagi  ning bu burilish bo‘lgan vaqt oralig‘i  t ga nisbatini tushunish kerak
(1.20)
Notekis harakat uchun, oniy burchak tezligi tushunchasi kiritiladi

Burchak tezlikning o‘lchov birligi radian taqsim sekunddir (rad/sekund). ekanliginie’tiborgaolib, chiziqlitezlikniburchaktezlikbilanbog‘lovchimunosabatnitopamiz:
(1.21)
Moddiynuqtaningaylanabo‘ylabbiraylanishvaqtiaylanmadavriTvavaqtbirligidagiaylanishlarsoni (aylanishchastotasi) nikiritaylik.
(1.22)
Tningo‘lchovbirligisekund (s), ningo‘lchovbirligiesas^-1bo‘lib, Gersdebnomlangan; Gerssekundigabirmartaaylanishdir.
Moddiy nuqta bilan bog‘langan aylana radiusi T davr ichida 2 burchakka burilgani uchun (1.20) formulaga muvofiq
(1.23)
(1.21), (1.22), (1.23) formulalardan foydalanib quyidagini hosil qilamiz:
. (1.24)
Moddiy nuqtani aylana bo‘ylab notekis harakatlanganda chiziqli tezlik bilan birga burchak tezlik ham o‘zgaradi. Burchak tezligi o‘zgarishi  ning shu o‘zgarish bo‘lgan vaqt oralig‘i  t ga nisbati o‘rtacha burchak tezlanish _o‘r deb ataladi.
. (1.25)
_o‘r ning vaqt oralig‘i nolga intilgandagi limiti oniy burchak tezlanishi  deyiladi:
. (1.26)
Demak, burchak tezlanish burchak tezlikdan vaqt bo‘yicha olingan birinchi tartibli hosilaga teng ekan,  ning o‘lchov birligi radian taqsim sekund kvadrat (rad/s²) dir.