1. Multimediyaning asosiy tushunchalari Audio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. Multimediya tushunchasi

Multimediya tizimlari
Bunda foydalanuvchiga interaktiv lazerli videodisklar tayyorlovchilari xizmatiga murojaat etmay, o’z amaliy multimedianing tizimlarini yaratish, axborotning barcha turlarini saqlash uchun oddiy vinchesterdan foydalanish imkoniyati beriladi. Bundan tashqari,hozirdayoq, multimedia ovoz berilgan, tasvirli hujjatlarni Ethernet tarmoqli platasi orqali kompyuter tarmog’iga jo’natish mumkin. Biroq, videotasvirli, to’liq tarmoqli multimedianing tizimlar uchun taxminan 200:1 siqish koeffitsenti zarur. Bunday ko’rsatkichga hozirdayoq erishish mumkin va bu boradagi ishlar muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda.
Multimedia asr oxirigacha kompyuter texnikasini takomillashtirishning asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lib qolishi kutilmoqda. Hozirgi paytda kompyuter texnikasi va dasturiy ta'minotni ishlab chiqaruvchi ko’pgina yetakchi firmalar bu axbo­rot texnologiyasini xayotga quyidagi uch yo’nalish bo’yicha tadbiq, qilmoqdalar:

- AT 80x86 shaxsiy kompyuterlarida DOS, Windows muhitida multimediani professional va tijoriy maqsadlarda qo’llash;

- Macintosh SHK lari uchun unimli va ta'lim beruvchi ilova-lar yaratish;


Xulosa
Bu barcha tayyorlanayotgan vositalar asosida assotsiativ aloqalarning umumiy ob'yektli yo’naltirilgan uslubiyatni o’z ichiga olgan "gipermatn" (Nurertex) konsepsiyasi yotadi. Rasman gipermatn deganda foydalanuvchiga boshqa mavzuga o’tishga imkon beruvchi ichki o’zaro murojaat qiluvchi matnli, tuzilmaviy axbo­rot tushuniladi. Gipermatn avval materialga kiritilgan assotsiatsiyalar bo’yicha interaktiv rejimdagi so’zlar, fayllar va paragraflarni jadal birlashtirish uchun foydalanilgan. Giper­matn vositalari foydalanuvchi istalgan tartibda varaqlab ko’rishi mumkin bo’lgan multimedianing hujjatlarni yaratishga imkon bergan. Foydalanilayotgan kompyuterlarning hisoblash qobiliyati oshib borgan sari bu assotsiativ aloqalarning ishlashi mualliflik tizimlarining yangi avlodlarida kengayib bordi. Bunda mualliflik tizimi deganda ishlab chiquvchilarga dasturlarni ko’p mexnatli jarayonsiz yaratishga imkon beruvchi ta'minot tushuni­ladi. Bugungi kunda raqamlashgan statik tasvir, audio va video ma'lumotlarga muallifning istagi bo’yicha tanlangan ob'yektlar sifatida qaralishi mumkin.Quyidagi kompyuterli platformalar: Macintosh, DOS, Windows, UNIX, Phlips firmasining SD-I va IVM firmasini Multimedia kompyuterlariga qo’llaniladigan multimedia ishlanmalari holatini ko’rib chiqamiz.Masalan. Ko’p yillar mobaynida Arrle Somruter Ins mul­timedia ishlanmalari sohasida yetakchi o’rin tutadi. Avvalboshda ishlanmalar audioni o’z ichiga olgan multimedia maxsulotlarini ko’rish uchun gipermatn - Nuregsagd - firma dasturi im-koniyatlarini kengaytirish va yuqori sifatli audioaxborot bilan bog’liq edi. So’ngra multimedia tizimiga fotoga yaqin bo’lgan yuqori sifatli statik tasvirlarni kiritish va aks ettirish imkoniyati ko’shildi. Natijada Macintosh kompyuterlari platformasi multimedianing aniq bir ilovalarida yetakchi o’rinni egalladi.Biroq, videoni qo’llab-quvvatlash nisbatan yaqin paytda, MAS 6.07 va 7.0 imkoniyatlarini kengaytiruvchi Quicktime tizimining kiritilishi bilan ta'minlandi. Xozirda - Nuregsagd da­sturi va yuqorida ko’rsatilgan kengaytirishlarni birlashtiruvchi multimedianing tizimlar ishlanmasi ustida ish olib borilmoqda. Bu tizimning asosiy komponentlari dasturiy ta'minoti, fayllar shakllari, kompressorlar va foydalanuvchi interfeyslaridir. Tizimning eng muxim unsuri - Movie Toolbox - tasvirlarni siqishni boshqaruvchi va animatsiyalar, statik tasvirlar xamda video algoritmlarini amalga oshiruvchi dasturlardir.
Foydalanish jihatidan oddiy bo’lgan Media Text mualliflik tizimi yaqinda Michigan Universitetida (Ann Arbor) Macintosh kompyuterlari uchun ishlab chiqildi. Foydalanuvchi o’z dasturiy maxsulotini audio, grafika va animatsiyaga kiritishi hamda ularni xar bir bosqichda sichqonning ikki chikillashidan oshirmagan holda bajara borib boshqa fragmentlar bilan birlashtirishi mumkin.
4. IVM Vetimedia /OS-2. IVM Sogr firmasi multimedia ish­lanmalari sohasida ancha faol ish olib boradi. Firma Windows interfeysidan grafik foydalanishni qo’llab-quvvatlashdan tashkari o’zining OS/2 operatsion tizimini multimediyaning ko’pgina imkoniyatlari bilan jixozlagan.