1-mustaqil ish Bajardi: tt 11-18-guruh talabasi Hayitmurodov Obid Aloqa tizimlarini modellashtirish va simulyatsiyalash fanidan

Maʼlumotlarni uzatish (maʼlumotlar almashinuvi, raqamli uzatish, raqamli aloqa) — maʼlumotlarni uzatish kanali orqali elektraloqa vositalari orqali nuqtadan nuqtaga yoki bir nuqtadan bir nechta nuqtaga signallar shaklida maʼlumotlarni (raqamli bit oqimini) jismoniy uzatishdir, odatda hisoblash texnikasi vositalari bilan keyingi ishlov berish uchun uzatiladi. Bunday kanallarga mis simlar, optik tolalar, simsiz maʼlumotlar uzatish kanallari yoki saqlash moslamalari misol boʻladi.
Garchi analog aloqa doimiy oʻzgaruvchan raqamli signalni uzatish boʻlsa-da, raqamli aloqa xabarlarning uzluksiz uzatilishidir. Xabarlar oʻzida chiziqli kodni (oʻtkazish polosasida) bildiruvchi impulslar ketma-ketligini mujassam etadi yoki raqamli modulyatsiya usuli yordamida doimiy oʻzgaruvchan toʻlqin shakli toʻplami bilan cheklanadi. Ushbu modulyatsiya usuli va unga mos keladigan demodulyatsiya modem uskunalari tomonidan amalga oshiriladi.
Uzatiladigan maʼlumotlar kompyuter yoki klaviatura kabi maʼlumotlar manbasidan keladigan raqamli xabarlar boʻlishi mumkin. Bu analog signal ham boʻlishi mumkin — impuls-kodli modulyatsiya (PCM) yoki yanada rivojlangan manba kodlash sxemalari (analog-raqamga oʻtkazish va maʼlumotlarni zichlash) yordamida bit oqimida raqamlashtirilgan telefon qoʻngʻirogʻi yoki videosignal. Manbani kodlash va dekodlash kodek yoki kodlash uskunasi yordamida amalga oshiriladi.

• SR usulida ma’lumot uzatish tizimini modellashtirish.

• Takroriy adreslashli ma’lumot uzatishni modellashtirish.

Mumkin bo‘lgan tadqiqot usullari orasida simulyatsiya qilingan kompyuter tarmog‘ining holatlarining ehtimolliklari uchun analitik ifodalarni olishga imkon beruvchi usullar katta qiziqish uyg‘otadi, chunki ehtimollik taqsimoti haqidagi bilimlar ehtimollik ma'nosida eng to‘liq, ehtimollik ma'nosida, ishlashining tavsifini beradi. Model va asl tizimning parametrlari va xususiyatlarining turli baholarini hisoblash imkonini beradi. Shunday qilib, o‘rganilayotgan tarmoq holatlarining ehtimollik taqsimotini bilish tarmoqlarda sodir bo‘ladigan tasodifiy jarayonlarni bashorat qilish va nazorat qilish imkonini beradi. Biroq, tasodifiy jarayonlar nazariyasining klassik usullaridan foydalangan holda zamonaviy kompyuter aloqa tarmoqlarining matematik modellarini o‘rganish muammoli bo‘lib chiqdi. Tabiat va texnologiyadagi turli jarayonlarni, shu jumladan axborot tizimlarini modellashtirishda paydo bo‘ladigan tizimlar ko‘pincha klassik matematika nuqtai nazaridan nostandart xususiyatlarga ega kuchli nochiziqlilikni o‘z ichiga oladi. Shuning uchun noan'anaviy usulni izlash kerak edi. Bu professor A.A.Nazarov tomonidan taklif qilingan markovizatsiya qilinadigan tizimlarni asimptotik tahlil qilish usuli bo‘lib chiqdi va birinchi marta 1991 yilda monografiyada nashr etilgan. Asimptotik usullarning mohiyati shundan iboratki, tuzilgan modelning ishlash qonuniyatlarini aniqlaydigan tenglamalarda oddiyroq sinflar tenglamalariga - diffuziya yoki matematik fizika tenglamalariga olib keladigan o‘zgaruvchilarni shunday almashtirishni amalga oshirish mumkin.

• Kelajak avlod tarmoqlarini modellashtirish.

6G – oltinchi avlod mobil aloqasi bo‘lib, joriy o‘n yilligimizning ikkinchi yarmidan boshlab, 5G/IMT-2020 telekommunikatsiya andozalari asosida joriy etilishi kutilmoqda. Ammo mobil aloqasiga global pandemiya tufayli haddan tashqari katta talab va ehtiyoj bilan shiddatli o‘sib borayotgani bu jarayonni tezlashtirishi muqarrar.

• Zamonaviy modem modeli.

Modemlar (Modulyator-DEModulyator)-aniq bir aloqa kanalida ishlatish uchun qabul qilinga signallarni to’g’ri (modulyator) va teskari (demodulyator) o’zgartirish qurilmasidir.
Eng avvalo modem quyidagi impul’slarni (raqamli kodni) top polosaliga (anolog signallarga) o’zgartirish.
· uzatishda: keng polosali impul’slarni (raqamli kodni) top palosaliga (analog signalga) o’zgartirish.
· qabul qilishda: qabul qilingan signalni xalaqitlardan fil’terlash va detektorlash uchun, ya’ni tor polosali analogli signalli raqamli kodga teskari o’zgartirish.
Ma’lumotlarni uzatishda bajariladigan o’zgartirish odatda ularning modulyasi bilan bog’langan.
Modulyatsiya-bu signalni biror parametirini aloqa kanalida (modulyatsiya qilinadigan signalni) uzatilayotgan ma’lumotlarning joriy qiymatlariga mos ravishda (modulyatsiya qilingan signalni) o’zgartirish.
Demodulyatsiya-bu modulyatsiya qilingan signalni (balki aloqa kanalidan o’tish paytida xalaqitlar bilan buzilgan signalni) madulyatsiya qiladigan signalga teskari o’zgartirishdir.
Zamonaviy modemlarda ko’pincha modulyatsiyaning uchta turi ishlatiladi:
· chastatali-FSK (Frequence Shift Keying);
· fazali-PSK (Phake Shift keying);
· kvadraturali amplitudali-QAM (Quadrature Amplitude Madelation ).
ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !!!