1-mustaqil ish Tеxnologiyalarni boshqarish

1-mustaqil ish
1.Tеxnologiyalarni boshqarish
2.Tеmatik tadqiqlar tahlilini amalga oshirish
3.Tеxnologiyalarni uzatish mеxanizmlari


Bugungi kunga kelib keskin ravishda axborot oqimi to’xtovsiz ko`payib bormoqda. Tashkilot va muassasalar boshqaruv apparati xodimlarining ish unumdorligini oshirish bugungi kundagi eng asosiy vazifalardan biriga aylandi. Chunki ta’lim tizimida doimiy ravishda ishlarni nazorat qilish va ularning tahlillari qilish juda ko’plab vaqt sarflanishiga olib kelgan. Buning natijasida ta’lim sifati va samaradorligini oshirish hamda ularni nazorat qilish ishlari past darajada bo’lib keldi. Olimlar tomonidan qilingan tadqiqotlarga ko’ra rahbar xodimlar intеllеktual ish uchun o`z ish vaqtining 29 % ini sarflar ekan, qolgan qismidan esa (71 %) besamar foydalanadi. Har qanday tashkilotda boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun katta hajmdagi ma'lumotlarni (faktografik, statistik, iqtisodiy, ilmiy, siyosiy va hokazo) qayta ishlash natijasi bo`lgan axborotlar zarur. Kundan kunga o’sib borayotgan axborot hajmi tufayli va murakkab boshqaruv mеxanizmining elеmеnti sifatida tashkilot xodimining sifatli stratеgik qarorlarni tayyorlash va qabul qilishga vaqti qolmaydi. Har qanday rahbar xodim o’z fazilatlarini namoish qilishga va ijodiy faoliyatini yanada rivojlantirishga moyil. Shuning uchun boshqaruv jarayonida uning eski opеratsiyalarni bajarishi kam samara beradi, qarorlar ko’pincha intuitiv darajada tugal axborotdan foydalanmasdan qabul qilinadi. Bugungi ta’lim tizimida faoliyat ko’rsatayotgan hodimlar qulay samarali axborot tizimlari hamda tеxnologiyalaridan foydalanishga zaruriyat sеzishadi. Chunki aynan mana shu narsa ularning ishlarini yanada osonlashtiradi, vaqtdan unumli foydalanish imkonini bеradi. Shuni ham aytib o’tish lozimki, boshqaruv jarayonlarini avtomatlashtirish ularga zamonaviy axborot texnologiyalarini keng jalb etish ishlari ancha ilgari boshlangan va mustahkam sohaga aylangan. Shaxsiy kompyutеrlarning yaratilishi avtomatlashtirilgan boshqaruv jarayoni to`g`risidagi tasavvurni o’zgartirgani yo’q, aksincha avtomatlashtiriladigan vazifa va jarayonlar sohasini yanada kеngaytirdi. 1970 - yillar o`rtalarida avtomatlashtirilgan tizim qiyofasi endigina shakllangan vaqtda (korxonalar, tarmoqlar uchun ABT lar kabi) tashkiliy boshqaruv uchun xos bo’lgan axborotni birinchi marta qayta ishlash bilan ma’lumotlarni yig’ish vazifasini avtomatlashtirish vazifasi belgilangan. Mazkur davrda kichik ma’muriy xodimga yuklatiladigan rеglamеntlashtirilgan ommaviy jarayonlar avtomatlashtirilgan holos. Maxsus bilim talab etiladigan o’rta va yuqori darajadagi boshqaruv xodimlarining ish joylari esa avtomatlashtirilmay qolgan. Har qanday boshqaruv tizimida nafaqat qarorlar qabul qilinadi, shu bilan birga yangi hujjatlarni rasmiylashtiriladi, turli turdagi hisobotlar, ma’lumotnomalar tayyorlanadi. Bugungi kunga kelib boshqaruv faoliyatni yanada rivojlantirish uchun sohaga zamonaviy axborot tеxnologiyalari asosida ma’lumotlarni qayta ishlash, saqlash va qidirish ishlarini amalga oshiruvchi avtomatlashtirilgan ish joylarini yaratish vazifasi dolzarb masalaga aylandi. Avtomatlashtirilgan ish joyi (AIJ) - foydalanuvchiga ma’lumotlarni ishlab chiqish va aniq muammoli sohada boshqaruv vazifalarini avtomatlashtirishni ta’minlovchi axborot, dasturiy va tеxnik rеsurslar majmui sifatida namoyon bo’ladi. Ta’lim muassasalarning asosiy faoliyati ta’lim sivati va samaradorligini yanada oshirish, zamonaviy bilim va malakaga ega bo’lgan mutahassislarni tayyorlashdan iboratdir. Mana shu maqsadni amalga oshirish uchun turli qarorlar qabul qilinadi, qarorlarni qabul qilish uchun esa axborotni qayta ishlashga to’g’ri keladi. Muassasa raxbariyati bo’linmalardan, tashqi muhitdan axborot yig’iladi, yig’ilishlar, uchrashuvlar o’tkaziladi, qarorlar qabul qilinadi. Chunki boshqaruv, ishni tashkil etish shakli bo’lib, uning ishini takomillashtirish boshqaruv apparati ishining samaradorligini oshirish shartlaridan biridir. Har qanday boshqarish apparatida inson asosiy elеmеntlardan biri hisoblanadi va bu apparat faoliyatini turli vositalar va kadrlar bilin ta’minlash katta mablag’larni talab qiladi. Masalan, Angliya Milliy hisoblash markazining ma’lumotlariga qaraganda, boshqarish apparatining harajatlari firma harajatlarining 45-50 foizini tashkil qiladi, shundan: mеnеjеrlar – 46 %, mutaxassislar - 33 %, kotibalar - 7 %. Izlanishlar natijasida boshqarish apparati xodimlari ish vaqtlarining taqsimoti aniqlanadi. Masalan, rahbar 60 % gacha vaqtini suhbat, uchrashuv va boshqa tadbirlarni o’tkazishga, mutaxassislarga – 33 % gacha, xodimlarga – 12 % gacha, kotibalarga – 6 % gacha vaqt sarflaydilar. Qolgan vaqtni esa ma’lumotlar bilan ishlashga sarflaydilar. Boshqarish jarayonida 30 dan ortiq ish turlari mavjud bo’lib, unda hujjatlarni qayta ishlash jarayoni asosiy ish hisoblanadi. Ish turlari ichida quyidagilarni ajratib ko’rsatish mumkin; boshqa tashkilotlar bilan hamkorlik o’rnatish, axborotni izlash, jamlash, va qayta ishlash, ma’lumotlarni tahlil qilish va yеchimini topish, tashkiliy faoliyatini boshqarish va tahlil qilish, jarayonni nazorat qilish, turli uchrashuvlar va seminarlarini o’tkazish boshqalar. Umumiy holda boshqarish xodimlarining ish jarayonini uch turga ajratish mumkin; hujjatlar bilan ishlash, aloqa o’rnatish va qaror qabul qilish. Bundan ko’rinib turibdiki zamonaviy axborot tеxnologiyalari boshqaruv jarayoniga tadbiq etish ishlarni samarali amalga oshirishga yordam bеradi. Buning uchun, eng avvalo, aqliy mеhnatga asoslangan vazifalarni avtomatlashtirish lozim va «qog’ozsiz» tеxnologiyani joriy qilishga asos solmoq kеrak, natijada ish vaqtining 15% ni tеjash imkoniyati tug’iladi. Boshqarish jarayoni faoliyatini avtomatlashtirish uchun birinchi navbatda, hujjatlar bilan turli ishlarni bajaruvchi tizimlar faoliyatini tahlil qilgan holda, «qog’ozli» faoliyatini «qog’ozsiz» elеktron tizimga aylantirish masalasi o’z yechimini topishi kerak. Elеktron tizimning asosiy xususiyati – qog’oz bilan ishlash harajatlari kamaytiradi, vaqtdan unumli foydalanish yo’lga qo’yiladi. Masalan, kartotеkalarni elеktron fayllar bilan almashtirish natijasida ma’lumotlarni ishlash harajatlari 60 % ga kamayadi, elеktron aloqani o’rnatish natijasida yana 40 % harajatlarni iqtisod qilish mumkin. Buning uchun boshqarish apparati zamonaviy tеxnika vositalari bilan ta’minlangan bo’lishi kеrak. XX asrning so’ngiga kelib boshqarish apparati mеxanik yoki elеktron mashinalari, tеlеfon, tеlеks va fotonusxa oluvchi qurilmalar bilan ta’minlangan edi. Bugungi kunga kelib esa quyidagi tеxnik vositalar bilan ta’minlangan; kompyutеr, dasturiy vositalar, chop qilish qurilmasi, «ksеroks» turidagi nusxa olish, faks jo’natish, tеlеanjuman o’tkazish va boshqa bir qator vositalar. Buning natijasida axborotlarni qidirish, matnlarni taxrirlash va boshqa vazifalarni bajarish imkoniyatlari yanada ortdi. Axborotlarni qisqa vaqtlar ichida turli masofadagi foydalanuvchilarga yеtkazish yo’lga qo’yildi. Hulosa qilib aytganda boshqaruv sohasi xodimlari faoliyati hozirgi vaqtda rivojlangan tеxnologiyalardan foydalanishga qaratilgan. Boshqaruv jarayonini tashkil qilish va amalga oshirish uchun boshqaruv tеxnologiyalari axborotni qayta ishlash tеxnik vositalarini zamon talabida joriy etish talab qilinmoqda, ular orasida zamonaviy shaxsiy kompyutеrlar asosiy o’rinni egallaydi. Zamonaviy shaxsiy kompyutеrlar rivojlangan sari axborotni avtomatik qayta ishlash, axborotlarni izlash, eng samarali iqtisodiy qarorlarni tahlil qilish, baxolash va tanlash kabi bir qator vazifalarni bajarish jarayonlari yanada osonlatib boraveradi.
Loyihaning boshida ko'pincha sifatli ma'lumotlarni o'z ichiga olishi mumkin bo'lgan etarli ma'lumotni taqdim etadigan dastlabki tadqiqot mavjud:
Relational - intervyular, fokus-guruhlar va hatto kundalik tadqiqotlar natijasida olingan inson fikrlari, e'tiqodlari va ehtiyojlari haqida.
Xulq-atvor - kontekstual so'rovlar va boshqa etnografik usullar orqali olingan inson xatti-harakatlarini kuzatish.
Tematik tahlil to'plangan ma'lumotlardagi asosiy mavzularni umumlashtiradi, bu esa xulosalar chiqarishni osonlashtiradi.
Tematik tahlil nima?
Bu alohida iboralar va iqtiboslarni tegishli kod bilan birlashtirish orqali sifatli tadqiqot ma'lumotlarini tizimli ravishda ajratish va guruhlash usuli bo'lib, muhim mavzularni ochishga yordam beradi.
Nomidan ko'rinib turibdiki, bu tahlil mavzularni topishga asoslangan.
Mavzu ta'riflari
Bu olingan ma'lumotlardan kelib chiqadigan e'tiqod, tajriba, ehtiyoj yoki boshqa hodisaning tavsifidir.
Turli respondentlar yoki manbalar orasida o'xshash g'oyalar paydo bo'lganda mavzu paydo bo'ladi.
Sifatli ma'lumotlarni tahlil qilish bilan bog'liq muammolar
Tadqiqotchilar ko'pincha loyihaning dastlabki bosqichlarida o'tkazilgan dastlabki tahlillar natijasida olingan sifatli ma'lumotlardan hayratda qolishadi. Quyidagi jadvalda ba'zi umumiy muammolar va natijada yuzaga keladigan muammolar ko'rsatilgan.

MUAMMOLAR

1. Axborotning katta miqdori. O'qish uchun juda uzoq vaqt talab qilinadigan uzun yozuvlar va uzun yozuvlardagi sifatli tadqiqot natijalari; naqshlarni o'rganish va nima muhimligini eslab qolish ham qiyin bo'lishi mumkin.
2. Axborotning keng ko'lamliligi. Har bir jumla va xatboshida minglab tafsilotlar mavjud. Ba'zan ulardan qaysi biri foydali va qaysi biri keraksiz ekanligini tushunish qiyin bo'lishi mumkin.
3. Qarama-qarshi ma'lumotlar. Ba'zan turli ishtirokchilardan, ba'zan esa bir xildan olingan ma'lumotlar tadqiqotchini ma'no izlashga majbur bo'lgan qarama-qarshiliklarni o'z ichiga oladi.
4. Tahlilning aniq maqsadlari belgilanmagan. Ma'lumot to'plashning asosiy maqsadlari yo'qoladi, chunki tadqiqotchi osonlikcha tafsilotlarga berilib ketishi mumkin.
NATIJASIDA KELAYOTGAN MUAMMOLAR
1. Yuzaki tahlil. Ko'pincha tahlil yuzaki amalga oshiriladi, tadqiqotchi muhim mavzularga faqat o'tishda tegadi, faqat eng esda qoladigan voqealar va iqtiboslarga e'tibor qaratadi, eslatmalarning muhim qismlarini o'tkazib yuboradi.
2. Tahlil detallar tuplamining tavsifiga aylanadi. Tahlil shunchaki tadqiqot ishtirokchisi aytgan yoki qilgan narsaning takrorlanishiga aylanadi va hech qanday analitik yondashuvni qo'llashni o'z ichiga olmaydi.
3. Noto'g'ri xulosalar. Tahlil yakuniy emas, chunki tadqiqot ishtirokchisining javobi bir-biriga mos kelmaydi yoki eng yomoni, tadqiqotchi baham ko'rmaydigan qarashlar e'tiborga olinmaydi.
4. Vaqtni behuda sarflash va noto'g'ri tahlil qilish. Tahlilda e'tibor yo'q va noto'g'ri xabar berilgan.

Tizimli yondashuvsiz sifatli ma'lumotlarni tahlil qilish jarayonida ko'rsatilgan muammolar osongina paydo bo'lishi mumkin.

Mavzuiy tahlil sifat ma’lumotlarini tahlil qilish jarayonida amal qilish kerak bo‘lgan umumiy asosni ta’minlaydi, bu esa tadqiqotchiga yanada tartibli va diqqatni jamlashga yordam beradi.
Tematik tahlil uchun vositalar va metodologiya
Tematik tahlil turli usullar bilan amalga oshirilishi mumkin. Eng samarali quyidagilarga asoslanadi:
Ma'lumotlar
Tahlilning hozirgi bosqichi bilan bog'liq kontekst va cheklovlar
Tadqiqotchining shaxsiy ish uslubi
3 Tematik tahlilni o'tkazishning asosiy usullari
Dasturiy ta'minotdan foydalanish
Yozuvlarni saqlash (kundalik)
Affin diagrammasidan foydalanish (yaqinlik)
1. Dasturiy ta'minotdan foydalanish
Katta hajmdagi sifatli ma'lumotlarni tahlil qilish uchun ko'pincha miqdoriy ma'lumotlarni tahlil qilish dasturidan foydalaniladi. Dala bosqichidagi yozuvlar va eslatmalar dasturga yuklanadi, keyinchalik ular maxsus kod orqali ketma-ket tahlil qilinadi. Bunday dasturiy ta'minot turli vizualizatsiya vositalarini taklif qilish orqali mavzularni aniqlashga yordam beradi, masalan, so'z daraxti, so'z buluti va boshqalar.
Afzalliklari:
Ushbu tahlil juda batafsil.
Bu hamkasblar bilan bo'lishish mumkin bo'lgan xom ma'lumotlar va tahlillarni o'z ichiga olgan jismoniy fayl. Ushbu usul ilmiy muassasalarning talabalar loyihalarida mashhur.
Kamchiliklari:
Mehnat talab qiladigan, chunki bu qabul qilingan kodlar to'plamini ish uchun kichik, qulay varaqga aylantirish kerakligiga olib keladi.
Qimmat
Hamkasblar bilan sinxronlashda tahlil qilishda qiyinchilik
Dasturiy ta'minotdan qanday foydalanishni o'rganish kerak
Cheklovchi tuyulishi mumkin
[Tarjimondan - tahlilda yordam beradigan dasturiy ta'minot misollari:
Dovetail - tayyor matn ma'lumotlarini belgilash va teglash
Fabuza (moderatsiya qilingan) - moderator seanslarni matnli yozuvlar bilan to'g'ridan-to'g'ri sessiya davomida belgilaydi, yozuvlar sessiya vaqt kodiga biriktiriladi.
Morae (Kuzatuvchi) - kuzatuvchi to'g'ridan-to'g'ri sessiya davomida matnli yozuvlar bilan sessiyalarni belgilaydi, yozuvlar sessiya vaqt kodiga yopishadi]
2. Kundalik yuritish
Fikrlash jarayonlari va g'oyalarini qog'ozga matn shaklida yozib olish ma'lumotlarni tahlil qilish asosida xulosalar chiqarish metodologiyasi bilan shug'ullanadiganlar orasida keng tarqalgan usuldir. Bular Kodlar ikki turga bo'linadi:
Ta'riflovchi - ma'lumotlarning mazmunini qisqacha aytib bering
Interpretiv - ma'lumotlarni analitik talqin qilish
Ta'riflovchi va izohlovchi kodni qanday o'rnatish bilan tanishish uchun men quyidagi vaziyat va misolni keltiraman:
"Men yig'ilish o'tkazish zarurati tufayli ahmoq bo'lib qoldim va ish beruvchi meni bir yarim kunlik kursga yubordi. Bunga kelganimda ustozimiz avvaliga meni dahshatga solgan ish qildi, endi buni juda qadrlayman. Biz yig'ilishlarni o'tkazish va ularni tashkil qilishda yordam berishdan eng katta qo'rquvimizni tasvirlashimiz kerak edi. Biz qog'ozlarimizni topshirdik va o'qituvchi ertaga biz bu vaziyatlarni namoyish qilishimizni aytdi (...) ertasi kuni qaytib kelganimizda, men ofisdan chiqdim, jamoaning qolgan qismi esa mening asosiy qo'rquvim haqida o'qib, uni qanday o'ynashni hal qildim; Keyin men auditoriyaga qaytib keldim va yig'ilishni 10 daqiqa davomida boshqardim. Bu menga qo'rqadigan hech narsa yo'qligini tushunishga yordam berdi, chunki ko'p hollarda qo'rquv haqiqatan ham faqat bizning boshimizda; Ular bilan yuzma-yuz uchrashganimdan so'ng, men bu vaziyatlarni juda yaxshi hal qila olishimni angladim.
Kodni qanday tayinlash kerak?
Ta'riflovchi kod: ko'nikmalar qanday rivojlanadi
Kod ortidagi ma'no: Ishtirokchilar qanday qilib ma'lum ko'nikmalarni egallashga kelganliklarini tasvirlab berishdi.
Tarjima kodi: Introspektsiya
Kodning ma'nosi: respondent tajriba uning uchrashuvlar moderatsiyasiga munosabatini qanday o'zgartirganini va qo'rquviga qanday munosabatda bo'lganini aytib beradi.
Sifatli tadqiqotlar haqidagi maqola va chiqishlarning aksariyati ma'lumot to'plash usullariga bag'ishlangan. Ammo marketing va UX tadqiqotlaridagi sifatli usullarning jozibasi natijalarni tahlil qilish va taqdim etish bosqichida yo'qoladi. Tadqiqotchilar bu qiyin muammoni turli yo'llar bilan hal qilishadi. Ba'zan tez natija uchun yoki bilimsizlikdan sifatli tadqiqot metodologiyasini buzadi, bu esa ishni noprofessional ko'rinishga olib keladi va ishonchni uyg'otmaydi.

Maqolada biz sifatli tahlil usullaridan biri - tematik tarmoqlar usulini ko'rib chiqamiz:

- biz sifatli tadqiqotlarning tez-tez uchraydigan xatolarini muhokama qilamiz va "mitti mittilar" ni eslaymiz;
- usulning bosqichma-bosqich algoritmini va uning mumkin bo'lgan tuzoqlarini tahlil qilamiz;
— usulni IT-mahsulotni tahlil qilishda qo‘llash va tematik xaritani chizish.
Maqola qiziqarli bo'ladi:
— tadqiqotchilar;
- mahsulot menejerlari va marketologlar;
- o'z ishida tadqiqot natijalaridan foydalanadiganlar;
- raqamli bo'lmagan ma'lumotlarni tizimlashtirishning qulay usulini uzoq vaqtdan beri izlayotganlar.
Maqolada foydalanuvchi tadqiqoti mavzusi davom etadi. Bu safar biz anketa tadqiqotidan chetga chiqamiz (1-modda va 2-modda), foydalanuvchi ehtiyojlarini tahlil qilishga qaytamiz (3-modda) va tadqiqot natijalarini qayta ishlashning sifatli usullarini muhokama qilamiz.
Nega tadqiqotchilar sifatli usullarni yaxshi ko'radilar? Namunaning ixtiyoriy vakili, statistik ma'lumotlarning yo'qligi va boshqa harakat erkinligi uchun. Erkinlik aslida xayoliy bo'lib chiqadi, lekin siz buni sifatli tadqiqot metodologiyasiga jiddiy yondashsangizgina sezishingiz mumkin. Va bunday munosabatsiz va pozitivizmga yo'naltirilgan e'tibor ta'siri ostida, biznes tadqiqotlaridagi sifatli usullar "dangasa" miqdoriy usullarga aylanadi, bu esa "shunchalik qattiq bo'lmasligi" mumkin.
Ko'pincha xatolar metodologiyani tanlash bosqichida va natijalarni qayta ishlash va taqdim etish bosqichida paydo bo'ladi. Men tadqiqot metodologiyasini tanlashga alohida maqolalar bag'ishlashni rejalashtirmoqdaman. Va sifatli tadqiqot natijalarini qayta ishlashda ikkita asosiy xato:
1. Sifatli tadqiqot natijalari Janubiy Parkdagi "ichki shimlar gnomlari" taqdimotidagi kabi taqdim etilgan. Birinchi bosqich batafsil asoslanadi - ma'lumotlarni to'plashning sifatli usuli, so'ngra natijalarni muhokama qilishni chetlab o'tib, xulosalar va tavsiyalar beriladi. Bunday hisobotlarda oraliq umumlashtirilgan ma'lumotlar mavjud emas va tadqiqotchilarning hisob-kitoblari mijoz uchun "qora quti"da qoladi. Mijozlar vaqtni tejashadi va tadqiqotchilarga katta ishonch bilan faqat yakuniy xulosalarni olishdan xursand. Ammo bunday intuitiv ishlov berish bilan qancha ma'lumot yo'qolganiga va buzilganiga qarasangiz, mijozlar ham, tadqiqotchilar ham natijalardan mamnun bo'lmaydi.
2. Tadqiqotchilar tadqiqot ishtirokchilarining bayonotlari va harakatlariga murojaat qiladilar, natijalarni barcha foydalanuvchilarga umumlashtiradilar va ularning xatti-harakatlarini bashorat qilishga harakat qiladilar (bu faqat miqdoriy usullar uchun maqbuldir). Ba'zan statistik ma'lumotlar qo'llaniladi: tavsiflovchi (chastotalar va o'rtacha ko'rsatkichlarni hisoblash, favqulodda vaziyatlar jadvallari) va induktiv (korrelyatsiya, omil tahlili va boshqalar). Darhaqiqat, bu usullardan ijtimoiy fanlarda sifatli ma'lumotlarni qayta ishlashda foydalanish mumkin, ammo marketing tadqiqotlarida ular tadqiqotchi va mijozni e'tiborni sifatli ma'lumotlardan miqdoriy natijalarga, tushunishdan bashorat qilishga o'tkazishdan qutqara olmaydi.
Hatto tajribali UX tadqiqotchilarining hisobotlarida ham ma'lumot to'plashning sifatli usullaridan ularning miqdoriy talqiniga oson o'tish mavjud. Natijalarning ushbu taqdimoti bilan o'quvchi intuitiv ravishda xulosalarni umumlashtiradi yoki foizlarni hisoblaydi: “UX testining 6 ishtirokchisidan 3 nafari buyurtma tugmachasini topa olmadi - tushunaman. Foydalanuvchilarimizning yarmi bizga yetib bormayapti!”, “Foydalanuvchilarning 60 foizi (5 kishidan 3 nafari) yashil tugmani tanlagan. "Biz sayt palitrasini o'zgartirishimiz kerak, chunki ko'pchilik yashil rangni yaxshi ko'radi." Natijada kulgili natijalar.

"Hamma muhim narsani o'lchash mumkin emas, o'lchash mumkin bo'lgan hamma narsani muhim emas" (A. Eynshteyn).

Sifatli tadqiqotning asosiy maqsadi eksperimentda individual ishtirokchilarning harakatlarini hisoblash emas, balki foydalanuvchi qarorlarini qabul qilish fenomenologiyasini tavsiflash va ularning his-tuyg'ularini, motivlarini va fikrlash shakllarini (idrok, noto'g'ri qarashlar, stereotiplar va boshqalar) tushunishdir. Bu shuni anglatadiki, sifatli tadqiqot natijalarini tahlil qilish usuli, agar u bajargan operatsiyalarni hisobga olishga emas, balki foydalanuvchi tomonidan vaziyatni tushunish, ma'nolarni etkazish va baholash variantlarini tavsiflashga qaratilgan bo'lsa, foydaliroq bo'ladi.
Texnologik transferning tashkiliy jadvallarida mamlakatda sezilarli farqlar mavjud. Ularning tanlovi ko'p jihatdan milliy innovatsion tizimlarning xususiyatlariga bog'liq.
Qo'shma Shtatlarda bu muammoga qiziqish o'n yildan ortiq vaqtdan beri kuzatilmoqda va amerikalik ekspertlarning fikriga ko'ra, ikkita asosiy sababga bog'liq. Birinchidan, xorijiy kompaniyalar tomonidan yuqori texnologiyalar sohasidagi raqobatning kuchayishi, ikkinchidan, ilmiy-tadqiqot ishlari uchun federal byudjet mablag'larini ishlab chiqish jarayonida olingan ilmiy va texnologik natijalardan foydalanish samaradorligini oshirish istagi (1998 yilda). ular 75 million dollardan oshdi). .).
Sanoatning raqobatbardoshligini oshirish uchun texnologiyalarni uzatishning turli mexanizmlarini kengroq qo'llash g'oyasi turli federal va shtat ijroiya organlarida, shuningdek qonunchilar, ilmiy doiralar va ko'plab sanoat firmalari rahbarlari orasida ma'qullandi. Buning sharofati bilan so'nggi 20 yil ichida shtat bo'ylab texnologiyalar transferi uchun rivojlangan infratuzilma rivojlandi va takomillashishda davom etmoqda. Keling, batafsil xorijiy tadqiqotlar natijalariga asoslanib, ushbu infratuzilmaning asosiy elementlarini ko'rib chiqaylik1.

1980 yilgacha davlat byudjetidan moliyalashtiriladigan ilmiy-tadqiqot ishlari natijalari federal mulk edi. Bu davlat laboratoriyalarida ishlaydigan yoki davlatdan moliyaviy yordam oluvchi olimlar va muhandislar o'rtasida olingan bilimlarni tijoratda qo'llashga alohida qiziqish uyg'otmadi. Jahon bozorida raqobatning keskinlashishi va mamlakat savdo balansining yomonlashishi Kongressni amaldagi qonunchilikni o'zgartirishga va bir qator yangi federal qonunlarni qabul qilishga majbur qildi.

Texnologiyalar transferini tartibga solishda 1980 yilda qabul qilingan Bayh-Dole qonuni katta ahamiyatga ega bo'lib, universitetlar, notijorat tashkilotlari va kichik korxonalarga sanoat kompaniyalariga hukumat tomonidan homiylik qilingan tadqiqot ixtirolaridan tijorat maqsadlarida foydalanish uchun litsenziya berish huquqini berdi. Shundan so'ng, universitetlarda litsenziyalar berish va yangi ixtirolarni joriy etish bo'yicha maslahat beradigan kafedralar sonining tez ko'payishi boshlandi.
Deyarli bir vaqtning o'zida federal laboratoriyalarning sanoat bilan ilmiy-texnikaviy hamkorlik jarayonlarida, asosan, ularda olingan ilmiy natijalar to'g'risidagi ma'lumotlarni tarqatish orqali ishtirokini kengaytirishga qaratilgan qonun qabul qilindi.
1982 yilda qabul qilingan “Kichik biznesning innovatsion tadqiqotlari to‘g‘risida”gi qonun kichik va o‘rta firmalarni yangi texnologiyalarni uzatishga jalb etishda muhim rol o‘ynadi. U 100 million dollardan ortiq yillik ilmiy-tadqiqot byudjetiga ega bo'lgan barcha federal agentliklar ushbu byudjetning kamida 1,25 foizini kichik biznes ilmiy-tadqiqot ishlariga ajratishni ta'minlaydigan maxsus dasturni ishlab chiqdi. Faqatgina majburiy ajratmalarning quyi chegarasi belgilandi, yuqori chegarasi tartibga solinmadi (Mudofaa vazirligida bu maqsadlar uchun xarajatlar ayrim yillarda 3 foizdan oshdi). Sakkiz yil davomida (1983-1990) 11 federal vazirlik va idoralar dasturga qo'shildi, ular kichik fanni talab qiladigan firmalarning deyarli 100 000 arizalarini ko'rib chiqdilar va 15 000 ga yaqin loyihalarni moliyalashtirish uchun qabul qildilar. Kichik biznesga texnologiyalarni uzatish mexanizmlari 1992 yilda qo'shimcha qonunchilik bilan qo'llab-quvvatlandi (Kichik biznes texnologiyalari transferi to'g'risidagi qonun).
1984-yilda qabul qilingan “Kooperatsiya tadqiqotlari toʻgʻrisida”gi qonun texnologiyalar transferini tezlashtirishda katta ahamiyatga ega boʻldi.U sanoat kompaniyalari va universitetlar ishtirokida raqobatdan oldingi ilmiy-tadqiqot konsorsiumlarini yaratishni monopoliyaga qarshi qonunlar doirasidan chiqarib tashladi.
1980-yillarning oxirida qabul qilingan qonunlar ikkita qo'shimcha reglament kuchga kirgandan so'ng yangi kuchga ega bo'ldi - texnologiyalarni uzatish (Federal texnologiyalarni uzatish to'g'risidagi qonun, 1986) va milliy raqobatbardoshlik (Raqobatbardoshlik to'g'risidagi milliy qonun, 1989). Birinchisi, asosan, hukumatning tezkor nazorati ostidagi federal laboratoriyalarga, ikkinchisi - nodavlat pudratchilar (universitetlar va sanoat firmalari) tomonidan boshqariladigan davlat laboratoriyalariga tegishli. Ushbu qonunlar, xususan, tegishli litsenziya shartnomalarini tuzish va mualliflik haqini taqsimlash tartibini belgilab berdi. Ular sanoat kompaniyalariga federal laboratoriyalar bilan hamkorlikda tuzilgan ilmiy-tadqiqot shartnomalaridan kelib chiqadigan intellektual mulk ob'ektlaridan foydalanishning huquqiy kafolatlarini taqdim etdilar va ikkinchisiga bunday shartnomalar bo'yicha yaratilgan ixtirolarini amaliy qo'llash uchun royalti olish huquqini berdilar.
Bu sanoat firmalari va davlat tomonidan moliyalashtiriladigan laboratoriyalar o'rtasidagi qo'shma ilmiy-tadqiqot loyihalari uchun yashil chiroqni ochdi. 1994 yilga kelib bunday loyihalar soni 2600 dan oshdi (1989 yilda ular 300 dan kam edi). Ularda kichik va yirik kompaniyalar faol ishtirok etdi.
Jurnal orqali matematik tahlil qilish ushbu metodologiyaga asoslanadi va muayyan ma'lumotlarni izohlash va ajratib ko'rsatish, so'ngra tadqiqotchining g'oyalari va fikrlash jarayonlarini qayd etish jarayonlarini o'z ichiga oladi. Bunday yozuvlar memlar (eslatmalar) deb nomlanadi. Ijtimoiy tarmoqlardagi ma'lumotlarning bir qismi sifatida korporativ xodimlarga yoki memlarga yangiliklarni etkazishga qaratilgan ofis eslatmalari (memorandumlar) bilan aralashtirmang.
Afzalliklar
Jarayon batafsil eslatmalar yozish orqali ma'lumotni tushunishga yordam beradi.
Tadqiqotchilarda qanday qilib ma'lum xulosalarga kelganliklari qayd etilgan.
Tahlil arzon va moslashuvchan.
Kamchilik
Jamoada qilish qiyin
3. Affin diagrammasi texnikasi
Tegishli ma'lumotlar ajratib ko'rsatiladi, jismoniy yoki raqamli tahrirlanadi va haqiqiy yoki raqamli doskada paydo bo'lguncha ma'nosi bo'yicha guruhlanadi.
Afzalliklar
Hamkasblar bilan hamkorlik qilish imkoniyati
Tez mavzuni aniqlash
Arzonlik va moslashuvchanlik
Vizualizatsiya, takroriy tahlil qilish imkoniyati
Kamchiliklar
Matn ko'pincha kodlanmaganligi sababli boshqa usullar kabi batafsil emas
Ma'lumotlar juda ko'p o'zgarganda yoki juda ko'p bo'lsa, foydalanish qiyin
Mavzuni tahlil qilishda kodlar va kodlash
Tematik tahlilning barcha turlari qandaydir tarzda ma'lumotlarni kodlashni o'z ichiga oladi (dasturlar yozilgan kod bilan adashtirmaslik kerak).
Ta'rif: Kod - bu matn segmenti uchun yorliq vazifasini bajaradigan so'z yoki ibora.
Kod - bu matn nima haqida gapirayotganining tavsifi, shuningdek, yuqori darajadagi ma'no uchun konventsiya. Analogiya: kod ma'lumotlarni kalit so'z yoki teg maqola mazmunini qisqacha tavsiflaganidek tasvirlaydi. Ko'pincha, sifatli tadqiqotchilar har bir kodni so'z bilan chaqiribgina qolmay, balki kodning ma'nosini u mos keladigan matn misollari yordamida tasvirlaydi va tushuntiradi. Bu, ayniqsa, bir nechta odam kodlashda ishtirok etganda yoki u uzoq vaqt oldin qilingan bo'lsa foydali bo'ladi.
Ta'rif: Kodlash - bu matn segmentlariga mazmunli teglarni belgilash.
Kodlar o'rnatilgandan so'ng, bir xil mavzuga oid matn segmentlarini aniqlash va taqqoslash jarayoni ancha soddalashtiriladi. Segmentlar o'rtasidagi o'xshashlik, farq va munosabatlarni aniqlash uchun kodlar ma'lumotlarni tezda saralaydi va tahlil qiladi. Natijada tadqiqotchi asosiy mavzularni tushunib yetadi.

Xulosa
Nega tadqiqotchilar sifatli usullarni yaxshi ko'radilar? Namunaning ixtiyoriy vakili, statistik ma'lumotlarning yo'qligi va boshqa harakat erkinligi uchun. Erkinlik aslida xayoliy bo'lib chiqadi, lekin siz buni sifatli tadqiqot metodologiyasiga jiddiy yondashsangizgina sezishingiz mumkin. Va bunday munosabatsiz va pozitivizmga yo'naltirilgan e'tibor ta'siri ostida, biznes tadqiqotlaridagi sifatli usullar "dangasa" miqdoriy usullarga aylanadi, bu esa "shunchalik qattiq bo'lmasligi" mumkin.

Ko'pincha xatolar metodologiyani tanlash bosqichida va natijalarni qayta ishlash va taqdim etish bosqichida paydo bo'ladi. Men tadqiqot metodologiyasini tanlashga alohida maqolalar bag'ishlashni rejalashtirmoqdaman. Va sifatli tadqiqot natijalarini qayta ishlashda ikkita asosiy xato: