1. Nazariy ma`lumot Masalalar yechish tartibi bo`yicha uslubiy tavsiyalar

2. Masalalar yechish tartibi bo`yicha uslubiy tavsiyalar


Qo`zqalmas o`q atrofida aylanuvchi qattiq jismga oid masalalarni asosan uch tipga bo`lish mumkin;
1. Jismning aylanish burchagi, burchak tezligi va burchak tezlanishini toppish talab qilinadigan masalalar. Bunday masalalar aylanma harakat qonuni differensiallash yoli bilan yechiladi.
2.Aylanayotgan jism nuqtasining tezligi va tezlanishini topish talab etiladigan masalalar. Bu tipdagi masalalar formulalardan foydalanib yechiladi.
3.Bir jismning aylanish harakatini ikkinchi jismga tatbiq etish talab qilinadigan masalalar. Bunday masalalarni yechish uchun tishli g`ildiraklar yordamida bir-biri bilan tishlashgan va tasma bilan bir-biriga biriktirilgan jismlarning aylanma harakatlari uchun tegishli formulalar yoziladi.


3. Mavzuga doir masalalarni echish uchun na`munalar


1-masala. Bug’ turbinasi diskini ishga tushirish davridagi aylanish tenglamasi yozilsin; aylanish burchagi vaqt kubiga proporsional va t=3 s bo’lganda, diskning burchak tezligi w=27p rad/s ga to’g’ri keladi.
Yechish: Masala shartiga asosan j=kt³; bo’lib, masala shartiga asosan t=3 s da w=27 p va t=3 s da w=3kt²=27k bo’lgani uchun 27k=27 p yoki k=p bo’ladi.
Demak, bug’ turbinasining aylanma harakat tenglamasi
j=pt³ rad
ekan.
2 - masala. Tinch holatda bo’lgan jism tekis tezlanish bilan aylana boshlab, birinchi 2 minutda 3600 marta aylanadi. Burchak tezlanish va burchak tezligi aniqlansin.
Yechish:
Tekis o’zgaruvchan aylanma harakat tenglamasini yozamiz:

Bu yerda w₀=0; j₀=0 va t=2×60=120 s bo’lgani uchun

bo’ladi ;
va .
3-masala. Radiusi R=2m bo’lgan maxovik tinch holatdan boshlab tekis tezlanish bilan aylanadi; tog’inda yotuvchi nuqtalar t=10s dan keyin J=100 m/s chiziqli tezlikka ega bo’ladi. G’ildirak to’g’inidagi nuqtaning t=15s bo’lgan vaqtdagi tezligi, urinma va normal tezlanishi topilsin.
Yechish:
Tekis tezlanuvchan harakat tenglamasini yozamiz:
w₀ = 0 bo’lgani uchun w = e t (1) bo’lib, v = w R = et R (2).
Bu yerdan
t=15s da