1. Nazariy mexanikaning asosiy tushuncha va qoidalari. Statika aksiomalari

Bog’lanishlar va ularning reaksiyalari turlari:
1. Ip, sharnirli bog’langan sterjen: Ipning (sterjenning) reaksiyasi ip bo’ylab (sterjen bo’ylab) u osilgan nuqtaga qarab yo’nalgan.{1} 1} 2} {3}
2 . Absolyut silliq sirt; Silliq sirtning reaksiyasi jism va bog’lanish sirtlarining umumiy urinmasiga perpendikulyar bo’ylab yo’nalgan [2]
Ixtiyoriy turdagi bog’lanishlar uchun umumiy qoida:
Agar bog’lanish bir yoki bir necha ko’chishlarga to’sqinlik qilsa (ko’chishlarning maksimal soni – uchta ilgarilanma va uchta aylanma), shu yo’nalish va faqat shu yo’nalishdagi ko’chishlar bo’yicha reaksiyalar vujudga keladi (kuchlar va momentlar).
3. Qo’zg’almas silindrik sharnir: Qo’zg’almas silindrik sharnirning reaksiyasi sharnirning markazidan sharnir o’qiga perpen-dikulyar ravishda o’tib, ixtiyoriy yo’nalishga ega bo’ladi. Qo’zg’almas silindrik sharnirning reaksiyasini ikkita tuzuvchiga, masalan koordinata o’qlari bo’ylab yo’nalgan R_x va R_y tuzuvchilariga ajratish mumkin.{3}
4. Qo’zg’aluvchi silindrik sharnir: Qo’zg’aluvchi silindrik sharnirning reaksiyasi sharnir markazidan o’tib, sharnir o’qiga va sharnir tayangan tekislikka perpendikulyar yo’nalgan bo’ladi{4}.
5. Qo’zg’almas sferik sharnir; Qo’zg’almas sferik sharnirning reaksiyasini uchta tuzuvchiga, masalan koordinata o’qlariga parallel R_x, R_y, R_z, tuzuvchilarga ajratish mumkinQo’zg’almas sferik sharnirning reaksiyasi sharnir markazidan o’tib, fazoda ixtiyoriy yo’nalishga ega bo’ladi. .{5}
6. Tekis qistirib mahkamlanish; Tekis qistirib mahkamlanishda uchta reaktiv zo’riqish paydo bo’ladi: reaksiya kuchning ikkita tuzuvchilari R_x va R_y, hamda reaktiv moment (juft kuch) M_A . Qo’zg’aluvchi silindrik sharnirning reaksiyasi sharnir markazidan o’tib, sharnir o’qiga va sharnir tayangan tekislikka perpendikulyar yo’nalgan bo’ladi.
[4} {6} {5}


3.Tekislikda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasining muvozanat shartlari.
=0, =0, formuladan ko’rinadiki ixtiyoriy tekis kuchlar sistemasining muvozanatda bo’lishi uchun sistemaning bosh vektori va bosh momenti nolga teng bo’lishi kerak, ya’ni:

bo’lganligi uchun, uning koordinata o’qlaridagi proyeksiyalari va nolga teng, ya’ni ; bo’lishi kerak hamda bunda algebraik moment, А-istalgan nuqta. U holda muvozanat shartlari:

bu formulalardan muvozanatning quyidagi analitik sharti kelib chiqadi: ixtiyoriy tekis kuchlar sistemasi muvozanatda bo’lishi uchun ularning koordinata o’qlariga proyeksiyalari yig’indilari va tekislikdagi istalgan nuqtaga nisbatan algebraik momentlari yig’indisi nolga teng bo’lishi zarur va yetarli. Bu shartlar qattiq jismning muvozanat shartlarini ifodalaydi.