1. Neft mahsulotlarini katalitik tozalash. Jarayonda qо‘llaniladigan katalizatorlar va ularning xossalari

Fraksiya
Kaynash xarorati S
1	Petroley efir	20-60 °S
2	Solvint nafta	60-120°S
3	Benzin	40-200 °S
4	Kerosin	175-325^(,S .
	Gazoyl	300-500 °S
	Vakuum-distilat	400 °S

Neftdan uchuvchan uglevodorodlar: metan, etan, propan va butan (yuldosh gaz) aloxida ajratib olinadi va, asosan, yokilgi sifatida ishlatiladi. Bu aralashmani past xaroratda fraksiyalab xaydash yuli bilan undan yukoridagi moddalarni ayrim-ayrim ajratib olish va olingan moddalardan sof organik birikmalar (monomer moddalar) sintezlash neftekimyo sanoatnning eng asosiy vazifalaridandir.
Benzin. Ichki yonuv dvigatel silindrida benzin yonayotganda, murakkab kimyoviy jarayon sodir buladi. Ideal sharoitda yonilgi butunlay yonib kuyidagi reaksiyaga asosan karbonat angidrid va suv xosil bulishi kerak:

Agar reaksiya xaddan tashkari tez ketsa, yonish vaktida detonatsiya xodisasi, ya’ni pakillab yonish sodir buladi va dvigatelning tortish
kuchi lasayib ketadi. Ma’lu.m bulishicha, bu xodisa xam yokilgining kimyoviy tarkibiga boglik ekan.
Normal tuzilishga ega bulgan parafinlar (ya-oktan) detonatsiya ancha moyil, tarmoklangan parafinlar (izooktan) esa detonatsiyaga kamrok uchrab, ichki yonuv dvigatellarda yaxshi yonuvchi modda xisoblanadi.



izooktan yoki 2, 3, 4-trimetilpentan
Amalda bunday izooktan standart yaxshi yokilgi, ya-geptan esa standart yomon yokilgi etaloni sifatida kabul kilingan. Tarkibida 70 % izooktan bor aralashma motorda sinalayotgan benzin kabi yonsa, unda bu benzinning «oktan soni» 70 deb belgilanadi. Shartli ravishda izooktanniig «oktan soni» 100, n- geptanning oktan soni 0 deb kabul kilingan.
Kupchilik benzinlarning oktan soni 50 bilan 70 orasida bulib ularning oktan sonini 2 xil yul bilan oshirish mumkin:

• 
  Benzinga ba’zi moddalar kushilsa, u bir meyorda yonadi. Bu xil moddalardan tetraetilkurgoshin^S^Yaz^Dy keng kulamda kullanadi. Tetraetilkurgoshindan benzinga 0,2-0,8 ml/l mikdorda kushilgakda benzinning oktan soni 80 gacha oshishi mumkin. Bunday benzin etillangan benzin deb ataladi.
  
• 
  Benzinning oktan sonini oshirish maksadida u izomerlanadi, ya’ni benzindagi tarmoklangan zanjirli birikmalar mikdori oshiriladi. Bu jarayon riforming deyiladi, uni amalga oshirish uchun _| benzin xona xaroratida yoki yukorirok xaroratda katalizator ustidan utkaziladi. Odatda, katalizator sifatida alyumoplatinali katalizatorlar ishlatiladi.