Insoniyat ongi rivojlanishining keyingi asosiy yoʻnalishi insonning oʻzi va atrof-olamdagi anglanuvchilar sohasining kengayishi boʻlib hisoblanadi. Bu oʻz navbatida madaniy-ahloqiy inqilobga oʻsib boradigan dunyoviy ijtimoiy-iqtisodiy inqilob bilan, moddiy va ma’naviy ishlab chiqarish vositalarini takomillashtirish bilan bogʻliq. - Insoniyat ongi rivojlanishining keyingi asosiy yoʻnalishi insonning oʻzi va atrof-olamdagi anglanuvchilar sohasining kengayishi boʻlib hisoblanadi. Bu oʻz navbatida madaniy-ahloqiy inqilobga oʻsib boradigan dunyoviy ijtimoiy-iqtisodiy inqilob bilan, moddiy va ma’naviy ishlab chiqarish vositalarini takomillashtirish bilan bogʻliq.
- Bunday oʻtishning birlamchi belgilari hozirdanoq sezilmoqda. Bu – turli xalqlar va mamlakatlar iqtisodiy farovonligining oʻsishi, ular mafkurasi va siyosatining halqaro va ichki maydonda oʻzgarishi, davlatlararo harbiy qarama-qarshilikning pasayishi, odamlar muloqotida diniy, madaniy va ahloqiy qadriyatlar ahamiyatining oshishida koʻrinadi. SHu bilan birga insonning hayot, makro- va mikrodunyolar tilsimotlariga kirib borishi sodir boʻlmoqda. Fan yutuqlari natijasida insonni bilish va boshqarish, oʻzi va dunyo ustidan hukmronligi sohasi kengaymoqda, insonning ijodiy imkoniyatlari, shuning, ongi ham oshmoqda.
- P sixikaning quyi darajasi ongsizlikdir. Ongsizlik – bu shunday psixik jarayonlar va hodisalar yigʻindisiki, unda inson oʻz xatti-harakatlariga javob bermaydi, anglamaydi. Bunga tush koʻrish, ba’zi patologik hodisalar, alahlash, gallyutsinatsiya kabilar kiradi.
- Onglilikdan farqli oʻlaroq, ongsizlikda amalga oshirilayotgan harakatlarni maqsadli nazorat qilish, shuningdek, natijalarini baholash imkoniyati mavjud emas.
- Ongsizlik tushunchasi psixologik va falsafiy fikrlarning turli yoʻnalish vakillari tomonidan quyidagi koʻrinishlarda ta’riflanadi:
- - axborotni qayta ishlashni bu jarayonni subyekt kechinmalari darajasida aks ettirmagan holda amalga oshiruvchi miya faoliyati sifatida;
- - subyekt tomonidan anglanmagan kechinmalar sifatida.
- Ongsizlikda subyekt voqelikni oʻzini boshqa odamlar va hodisalar bilan tenglashtirgan holda, obyektlar oʻrtasidagi mantiqiy qarama-qarshiliklar va farqlarni u yoki bu muayyan belgilar boʻyicha aniqlash orqali emas, balki, bevosta emotsional his etish, identifikatsiya, emotsional ta’sirlanish, turli hodisalarning aloqadorligi orqali bir qatorga birlashishi kabi oʻxshatish shakllari orqali boshidan kechiradi. Ongsizlikda koʻpincha oʻtmish, hozirgi va kelajak zamon u yoki bu psixik aktga, masalan, tushda qoʻshilgan holda birgalikda mavjud boʻladi.
- Ongsizlik sohasiga: biologik ehtiyojlar (jinsiy mayllar, tabiiy ehtiyojlar, ozuqaga boʻlgan ehtiyoj va boshqalar); tilaklarni siqib chiqarish (kimningdir muhabbatini qozonishga behuda urinish, amalga oshmagan orzular, yashirin hafagarchilik); tushda sodir boʻladigan psixik hodisalar (tush koʻrish); sezilmaydigan, lekin real ta’sir koʻrsatadigan seskantiruvchilarga nisbatan javob reaktsiyalari («subsensor» ta’sirlanishlar); avval anglangan, lekin takrorlanishlar tufayli avtomatlashgan va shuning uchun anglanmaydigan boʻlib qolgan harakatlar; maqsadi anglanmagan faoliyatga nisbatan ayrim mayllar va boshqalar kiradi. Anglanmagan hodisalarga bemor odam psixikasida yuzaga keladigan alahlash, gallyutsinatsiyalar kabi ayrim patologik hodisalar ham kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
