1????. Pul uning kelib chiqishi va zarurligi

13.Tòlov aylanmasi va uning tarkibi
To'lov aylanmasi - bu aylanma va to'lov vositalarining harakati. U pul muomalasidan farq qiladi, chunki u nafaqat naqd pul, balki boshqa to'lov vositalarining (cheklar, depozit sertifikatlari, veksellar va boshqalar) ham harakatlanishini o'z ichiga oladi. Shunday qilib, pul aylanmasi to'lov aylanmasining ajralmas qismi hisoblanadi. To'lov aylanmasi naqd va naqdsiz to'lovlar aylanmasiga bo'linadi. Naqd pulsiz to'lovlar aylanmasi naqd pulsiz va naqd pulsiz aylanmalardan iborat. Naqd bo'lmagan naqd pul aylanmasi muomaladagi kredit vositalaridan foydalangan holda amalga oshiriladi. Naqd pulsiz hisob-kitoblar aylanmasining asosiy xususiyati shundaki, bank hisob-kitoblarda qatnashishi shart emas. Siz bankdagi hisobingizda mablag 'qolmasdan hisob-kitob bilan to'lashingiz mumkin. Muomaladagi pullar uchta funktsiyaga ega: to'lov, muomalada va jamg'arishda. Pulning oxirgi funktsiyasi amalga oshiriladi, chunki ularning harakati to'xtovsiz amalga oshirilmaydi. Vaqtincha harakat qilishni to'xtatganda, ular to'planish funktsiyasini bajaradilar
14.Naqd pulsiz hisob kitoblarini tashkil qilish tamoyillari
Naqd pulsiz hisob – kitoblarni tashkil etish va amalga oshirishni banklar olib boradi. Maxsus banklar xalk xujaligi tarmoklari korxonalariga hisob – kitob xizmatini kursatadi. Markaziy bank bu hisob – kitoblarni yuritish bo’yicha tartib qoidalarni ishlab chiqadi.
Naqd pulsiz hisob – kitoblar quyidagi asosiy tamoyillarga asoslanadi
1. Korxona va tashkilotlar o’z pul mablaђlarini (qarzga olganlarini ham) banklarda saqlashi zarur;
2. Barcha naqd pulsiz hisob – kitoblarni bank orqali o’tishi;
3. Xo’jalik subyektlari hisob – kitoblar shakllarini erkin tanlashlari va uni shartnoma orqali mustahkamlab qo’yishlari.
4. Xo’jalik subyektlarining hisob – kitoblar bo’yicha shartnomaviy munosabatlariga bankni  aralashmasligi;
5. Tovarlar va xizmatlar uchun to’lovlar to’lovchining roziligi bilan amalga oshirilishi;
6. To’lovlar xo’jalik subyektlarining hisob varaqasidagi mablaђlari hisobidan, ba’zida (agar korxona kredit olishi mumkin bo’lsa) bank krediti hisobidan amalga oshirilish.
7. Mol yetkazib beruvchining hisob varaђiga pul mablaђlarini o’tkazish mazkur mablaђlarning mol sotib oluvchining hisob varagidan chiqarilgandan keyin amalga oshiriladi;
8. To’lovchi tegishli xuquqga ega bo’lsa to’lovni qisman va tulik rad etishi.