1. Qarım – qatnas hám sóz haqqında túsinik

3. Qatnastıń perceptiv tárepi. Qarım – qatnastıń dúzilisi hám wazıypaları. Adamlardıń bir – birin túsinip qabıl etiw procesi qarım – qatnastıń ajıralmas bólegi bolıp, bul qarım – qatnastıń perceptiv tárepi bolıp esaplanadı. Insannıń insan tárepinen qabıl etiliwi «social percepciya» delinedi. Dáslep bul atama Dj. Burner tárepinen 1947 – jılı úyrenilgen bolıp, ol perceptiv processlerdiń social determinaciyasın ańlatqan. Qarım – qatnas procesinde bir – birin qabıl etip atırǵan adamlar bir – birin túsiniwge háreket etedi. Bul tómendegi mexanizmlerde kórinedi.
1. Identifikaciya
2. Reflekciya
3. Stereotipizaciya
4. Empatiya.
Identifikaciya (lat. – teńlestiriw ) – ol adamlardı teńlestiriw, salıstırıw mánisin bildirip, insan óziniń qıyalında sáwbetlesi ornına qoyıw arqalı onıń oy – pikirin túsiniwge háreket etedi.
Reflekciya (lat. – sáwleleniw) – insannıń sáwbetlesiwi tárepinen qanday qabıl etip atırǵanın hám túsinip atırǵanın ańǵarıwı.
Stereotipizaciya (lat. – ózgerissiz tákirarlanıw) – insannıń óz sáwbetlesin túsiniwge háreket etiwde belgili bir shablonnan paydalanıw.
Empatiya – insannıń óziniń qıyalında sáwbetlesi ornında qoyıw arqalı onıń ishki sezimlerin túsiniwge háreket etiw, bunda insannıń emocional mashqalaları túsiniledi.
Ataqlı Amerikalı psixolog D.Karnegi: «Jaqsı sáwbetles, jaqsı sóylewdi biletuǵın emes, al jaqsı tıńlawdı biletuǵın sáwbetles bolıp esaplanadı» – degen edi. Jáne de nemis filosofı A.Shopengauer: «Adamlarda ózińiz haqqıńızda jaqsı pikir payda etkińiz kelse, olardı tıńlap biliń» – degen edi.
Professional tıńlaw texnikasına tómendegiler kiredi.
1. Aktiv jaǵday: Siz jayǵasıp alıń hám sáwbetlesińizdiń hesh jerine qaramań, mimika, bas shayqaw sıyaqlı háreketler menen onıń hár bir sózine qızıǵıp atırǵanıńızdı bildiriwge háreket etiń.
2. Sáwbetke jetkilikli qızıǵıwshılıq bildiriw. Bul tek sáwbetlesti ózine tartıw emes, ornı kelgende ózińiz hár bir sózine onı da kóndiriwdiń unamlı jolı esaplanadı.
3. Oyshıllıq, únsizlik – bunda siz ózińizdi sóylesip atırǵan waqıtta berilip tıńlap otırrǵanday etip kórsetiw arqalı ózińizdiń sáwbetten juwapkershiligińizdi bildiriw jolı bolıp tabıladı. Eger biz sáwbetlesimizdi dıqqat penen tıńlasaq, biz onıń óz – ózine bolǵan húrmetin tárbiyalaǵan bolamız.
Eger qarım – qatnas barısında sáwbetlesiwshi sóylew hám tıńlawdı birgelikte óz – ara tásiri ushın teńdey áhmiyetin ańlap jece, bunday jaǵdayda sáwbetlesiwshiniń psixologiyalıq sawatlılıǵı hám qarım – qatnas texnikasınıń iyeleniwiniń nátiyjesin ańlaw qıyın bolmaydı. Sonıń ushında psixologiyada adamlardı unamlı qarım – qatnasqa úyretiwge úlken itibar beriledi.


Tákirarlaw ushın sorawlar.
1. Qarım – qatnas túsinigine táriyp beriń.
2. Qarım – qatnas túrleri haqqında aytıń.
3. Qarım – qatnas dúzilisi haqqında aytıń.
4. Verbal, verbal emes degende neni túsinesiz?