1. Qarım – qatnas hám sóz haqqında túsinik

TEMA: QARIM-QATNAS

Jobası:
1. Qarım – qatnas hám sóz haqqında túsinik.

2. Qarım – qatnas túrleri.
3. Qarım – qatnastıń dúzilisi hám wazıypaları.


1. Qarım – qatnas hám sóz haqqında túsinik. Qarım – qatnas birinshi gezekte adamnıń adam tárepinen qabıl etiliwinen baslanadı, onda dáslepki óz – ara baqlaw ámelge asırıladı, dáslepki sezimler intellektual múnásibetlerde payda boladı hám bunnan soń tiyisli qarım – qatnas túri ámelge asırıladı.
Qarım – qatnas tiykarǵı psixologiyalıq kategoriya sıpatında ilimiy teoriyalar sisteması ishinde áhmiyetli hám ayrıqsha orınǵa iye. Psixologiyada bul jaǵdaydı túsindiriwge qaratılǵan bir qansha qatnaslar kórinisi qarım – qatnastıń sociallıq faktorı sıpatında analiz etiliwi múmkin.
Qarım – qatnas psixologiyasınıń predmeti – qarım – qatnas mádeniyatı, qarım – qatnas texnikası, qarım – qatnas etikasın úyreniwden ibarat. Qarım – qatnas tek insanlarǵa ǵana tán bolǵan process.
Qarım – qatnas shaxslar arasındaǵı múnásibetlerdiń tiykarǵı kórinisi bolıp, onıń járdeminde adamlar bir – biri menen óz – ara ruwxıy baylanısta boladı, óz – ara xabar almasadı, bir – birine tásir kórsetedi, bir – birin qabıl etedi hám túsinisedi. Til psixologiyada sóz belgileri dizimi bolıp, psixikalıq is – háreketti túsindiriwshi bolıwı menen birge sózlerde paydalanılatuǵın qarım – qatnas quralı bolıp ta esaplanadı.
Ápsanalarda aytılıwınsha dana Ezop óziniń xojeyininiń «Maǵan, dúnyadaǵı eń mazalı taǵamdı keltir hám onnan soń eń biymaza, jaǵımsız taǵamdı keltir», – dep buyırǵanında, ol ekewine de qaynatılǵan tildi ákelgen eken. Demek, til qarım – qatnas, sóylesiw insan ómirinde onnan qanday paydalanıw, onı qanday isletiwine qarap, onıń ushın eń áziz, eń qádirli bolıwı yamasa kerisinshe eń qorqınıshlı, qayǵılı bolıwı múmkin.
Adamzat rawajlanıwınıń házirgi basqıshında adamlardıń kúndelikli qarım – qatnasınıń tezlesiwi, xalıq tıǵızlıǵınıń artıp barıwı, adamlardıń turmıs jaǵdayınıń tez pát penen ózgeriwi, olardıń kúsheyip barıwı sıyaqlı jaǵdaylar búgingi kúnde qarım – qatnas mádeniyatınıń joqarı dárejede bolıwın talap etedi.
Qarım – qatnas mádeniyatına birinshiden, ózin – ózi biliw hám basqa adamlardı túsine alıw qábileti, yaǵnıy olardıń psixologiyalıq qásiyetlerin durıs bahalay alıw, ekinshiden, olardıń minez – qulqına hám jaǵdaylarına say múnásibette bolıw, úshinshiden, hár bir adamǵa onıń individual qásiyetlerine eń maqul keletuǵın qarım – qatnas túri, usılı stillerin tańlap biliw kiredi. Qarım – qatnas mádeniyatın rawajlandırıw ushın adamǵa balalıqtan baslap basqa adamlarǵa húrmet hám shın kewilden múnásibette bolıw, olardıń dártine sherik bolıw, ǵamxorlıq etiw qábiletlerin qáliplestirip barıw kerek boladı.
Sóz jámiyetlik – tariyxıy hám sociallıq hár qıylı jámiyetlik jaǵdaylar, hár qıylı rawajlanıw jolları hár qıylı leksika, hár qıylı til dúzilisin payda etedi. Bilimlendiriw, ulıwma mádeniyat hám sóylesiw mádeniyatı sıyaqlı faktorlar da áhmiyetli.