1-sentabr — mustaqillik kuni kirish 1-dars

43.3-mashq.
 Ega va kesim orasiga tire ishlatilmagan gaplarning kesimi qaysi 
so‘z turkumlaridan ekanligini aniqlang.
 
1.Ezgu nom go‘zal chehradan afzalroqdir. (T.Fuller) 2.Go‘zallik o‘zini o‘zi 
payqamagan taqdirdagina yaxshi. (V.O.Kluchevskiy) 3.Yaxshi xulq chehra ko‘rkiga 
qaraganda ming chandon afzalroqdir. Yaxshi xulq sizni maftun etsa, husn faqat 
diqqatni tortadi. (A.Lamartin) 4.Yoshligi bo‘lmagan husn ham, husni bo‘lmagan 
yoshlik ham bir xilda benafdir. (F.Laroshfuko) 5.Biz ortiqcha hashamatsiz 
go‘zalroqmiz. (G.Lessing) 6.Tashqi qiyofani bezayvermasdan, ma’naviy olamni 
bezash kerak. (Fales) 7.Inson hayotida tashqi ko‘rinish ham katta ahamiyatga ega, 

---

iflos va irkit kishi o‘z xatti-harakatlarini jilovlay olishini tasavvur qilish qiyin. 
(A.Makarenko) 
Bilib oling.
Quyidagi hollarda ot kesim va ega orasida tire qo‘yiladi: 
1.Ot kesim kesimlik qo‘shimchasisiz yoki bog‘lamasiz qo‘llanganda: 
Tinchlik – farovon hayot manbayi. Mening aytadigan gapim – shu. Uch karra uch 
– to‘qqiz. 
Maqsadimiz – o`qish 
Eslatma. 1. Ot kesim sifat, ravish va tartib son bilan ifodalanganda tire 
qo‘llanmaydi: 1.Vatanimiz go‘zal. 2.Ko`rmagan yerning cuquri ko`p. 3.Bizning 
sinfimiz sakkizinchi.  
2.Ega ko‘rsatish olmoshi bilan ifodalanganda: Bu – siz uchun katta sinov.
Eslatma. Agar ega bilan ot kesim orasida ham yordamchisi bo‘lsa, tire 
qo‘llanmaydi: Bular ham a’lochi. Mening opam ham talaba. Sharifa ham 
to‘quvchi.  
43.4-mashq. 
Tushirib qoldirilgan tirelarni qo‘ying. Tire qo‘llanmaydigan 
qaysi gap “ortiqcha”?
I. 1.Kiyinishda oliftalikdan qochib, yoqimtoy bo‘lishga harakat qiling: odob 
ko‘rkamlik, isrofgarchilik esa oliftalik belgisi. (Suqrot) 2.Madaniyat bilan tashqi jilo 
butunlay boshqa-boshqa narsa. (R.Emerson) 3.Saxovat go‘zallikdan ko‘ra 
afzalroq. (G.Geyne) 
II. 1.Maftunkorlik yashnab turgan go‘zallik. (G.Lessing) 2.Go‘zallik bu erkin 
qalb va mustahkam sog‘liq samarasi. (L.Shefer) 3.Ma’no yo’q joyda go‘zallik 
bo‘lishi mumkin emas. (E.Bule) 
III. 1.Samimiylik ham xuddi husn va aql kabi ehson. (V.I.Kachalov) 2.Ko`p 
so`zlash donolik belgisi emas. (Qutadg`u biligdan) 3.Go‘zallik butun olamni qalbga 
olib kiradigan kuch va iste’dodga ega. (M.Servantes)