1 Sportshılar tayarlawdı basqariw

 
Sheberlik modeli 
Joqarıda kórgenimizdey-aq rawajlanıw dárejeleriniń tiykarǵı sıpatlarınıń 
xarakterlerin, texnik-taktik ózlestiriw dárejelerin sheberlik modeli óz ishine aladı. 
Ayrıqsha sport disciplinasına iye bolıp, hártúrli variantlardıń kópligine qaramastan, jas 
sportshılar arasında modellerdiń texnik-taktik sheberligi házirgi zamanda kem kewil 
bólinip atırǵan taraw bolıp esaplanadı. Sonın ushın, bul bólimde ayrıqsha itibardı hám jas 
óspirimlerdiń ulıwma hám jekke tayarlıǵına qaratıw kerek. 
Túrli jastaǵı sportshılardıń tayarlıq qatarın analiz etkende, tańlanǵan kórsetkishler 
nátiyjesi sporttıń hárqıylı túrlerinde joqarı qániygelerdiń jetisip shıǵatuǵının kórsetti. 
Bunnan belgili model xarakteriniń jas óspirimler mektebin pitkeriwshiler, sport 

---

mektepleri sporttıń kóplegen turlerinde joqarı nátiyjelerin iyelewde 1-razryad ustası hám 
kandidat dárejelerinde boladı. 
Keltirilgen maǵlıwmatlar sonnı kórsetedi, yaǵnıy sport iliminiń artıwı ayrıqsha 
faktorlarda ózgeriliwi baqlanadı. Máselen: qısqa aralıqqa juwırıp atırǵan sportshılardıń 
kúshke tayarlıq faktorları 92 % ke shekem artadı, dispersii vıborki 11-1 razryadlarda, 
sport masteri kandidatlarda 12,4 % ke shekem. Tap sol toparǵa erkin túrde tayarlıqlardıń 
shaqqánlıq-kúshlilik faktorları bólinip shıqtı (22 %). Sol waqıttıń ózinde ulıwma tayarlıq 
obshiy dispersiy vıborkada 15 hám 8,9 % kemeyip ketti. Solay etip, faktorlar qatarı 
dinamikasın analizlew tiykarında, sporttıń kúshlilik-shaqqanlıq túri dene tayarlıǵı 
dárejesinde sebep etip aladı. 
Alınǵan nátiyjelerge qaraǵanda, sporttıń kúshlilik-shaqqanlıq túri menen qatnasıp 
atırǵan 1 razryadlı sport ustasınıń model quramı, model xarakteristikasına tómen 
kórsetkishleri menen kiriwi kerek: ulıwma dene tayarlıǵı, sekiriwge tayarlıǵı, ulıwma 
hám jekke kúshlilik-shaqqanlıq tayarlıǵı, kúshin arttırıwı, jekke shıdamlılıǵınıń artıw 
faktorları. 
Sportshınıń bilimi artqan sayın júziw túrinde de jekke kúsh imkaniyatlarıda 
tezliktiń artıwı baqlanbaqta. 2 hám 1 razryadlı sportshılar 12,6 hám 19,3 % 9 hám 12,2 % 
obshiy dispersiy vıborki gúzetildi. Sport sheberliginiń artıwı menen orta aralıqta juwırıw 
tezlik imkaniyatları arttı. (1 razryadlı sportshılardı 10,5 % ms hám MSMK – 17,2). 
2 razryadlı sportshılardıń orta aralıqta juwırıwnátiyjeleri kóbirek ózleriniń 
kúshlerine hám ulıwma dene tayarlıgına baylanıslı. Faktorlar sıyımı aralas xarakterlerge 
wazıypalarda orınlawda joqarı bilimli sportshılarda 28 % quraydı, 2 razryadlı 
juwırıwshılarda kemirek 19,7 % obshey dispersiy vıborkada quraydı. Máwsimlik sport 
túrlerindegi model dúzilisi toparların óz ishine, ulıwma hám jekke shıdamlılıq dárejesiniń 
rawajlanıwın, tezlik imkaniyatın jas sportshılardıń dene tayarlıǵın aladı.