1. Statistika atamasi qanday kelib chiqqan? Statistika o’rganish ob’ekti

1. Statistika atamasi qanday kelib chiqqan?

2. Statistika o’rganish ob’ekti-
3. Statistika predmeti-
4. Statistika uslubmi?
5. Statistik tadqiqotning bosqichlarini aytib bering.
6. Maxsus statistic metodlar necha bosqichdan iborat?
7. Statistik to’plam -
8. Statistika fanida belgi va uning turlarini aytib bering.
9. Statistik ko’rsatkich –
10. Statistika metodologiyasining yo’nalishlari?

1. Lotincha status- hodisalarning holatini axvolini bildiradi. stato italyancha-davlaT

2.Statistikaning o’rganish ob’ekti insoniyat hayotida ro’y beradigan barcha ommaviy voqea va hodisalardir, predmeti esa shu ommaviy voqea va hodisalarni miqdoriy tomonlarini o’rganuvchi, aniq sharoit va vaqtda hodisalarning rivojlanish qonuniyatlarini o’rgatuvchi metodlar yig’indisidir
3.statistika fanining predmeti deb ommaviy hodisa va jarayonlarning miqdoriy tomonlarini ularning sifat tomonlari bilan uyg’unlikda, aniq makon va zamonda o’rganishga aytiladi.
5. Tasviriy statistika bosqichi

Analitik statistika bosqichi.

Birinchi bosqichda quyidagi asosiy maqsad va vazifalar ko‘zlanadi: o‘rganilayotgan obyektlarni spetsifikatsiyalash, ular haqida ma’lumotlar to‘plash va qayta ishlash , ommaviy hodisa va jarayonlarning miqdoriy me’yorlarini tavsiflovchi ko‘rsatkichlarni hisoblash, ularni ko‘rkam va ixcham shaklda va zarur hollarda so‘z bilan tavsiflash. Ikkinchi bosqichda esa ko‘rsatkichlarni statistik tahlil qilish, ular orasidagi sabab-oqibat bog‘lanishlarni aniqlash va baholash, o‘rganilayotgan obyektlar taqsimotlaridagi qonuniyatlarni oydinlashtirish, ilmiy gipotezalarni ishonchlilik jihatdan baholash va statistik xulosalarni chiqarish va hokazolar asosiy maqsad va vazifalar hisoblanadi.
6. Birinchi bosqichda – statistik kuzatish metodi, ikkinchi bosqichda – jamlash va guruhlash metodlari, statistik jadvallar va grafiklar, uchinchi bosqichda turli umumlashtiruvchi ko’rsatkichlarni (mutloq, nisbiy va o’rtacha miqdorlar, dinamika ko’rsatkichlarini tahlil qilish, balans, indeks va boshqa) hisoblash va tahlil qilish metodlari.
7.Statistik to’plam – bu umumiy bog’liqlikda, qandaydir bir sifat belgisi bilan birlashgan va bir-biridan farq qiluvchi ob’ekt yoki hodisalarning yig’indisidir. Masalan, korxonalar soni, aktsiyadorlik jamiyatlari soni, oilalar soni va h.k. To’plamlar bir jinsli (o’xshash, bir xil bo’lgan) va turli jinsli bo’lishi mumkin.
8.Belgi –bu to’plam birligining sifatiy xususiyatidir. O’rganilayotgan to’plam birligini ifodalash xarakteriga qarab belgilar miqdoriy, atributiv va alternativ belgilarga bo’linadi.
Miqdoriy ifodaga ega bo’lgan belgilar miqdoriy belgilar deyiladi.Masalan, ish staji, mehnat haqi, kishi yoshi vah.k.
Miqdoriy ifodaga ega bo’lmagan belgilar atributiv belgilar deyiladi. Masalan, professor, biznesmen, barmen, banker va h.k.
Agarda belgida, mohiyati bo’yicha teskari variant mavjud bo’lsa, bunday belgilar alternative belgilar deyiladi. Masalan, har bir kishi turmush qurgan va qurmagan bo’lishi mumkin, do’kondagi Tovar iste’molga yaroqli va yaroqsiz bo’lishi mumkin. Bunday belgilar bo’yicha ma’lumot to’planayotganda, odatda, savolga ha yoki yo’q deb javob beriladi.
9. Statistik ko’rsatkich – bu kategoriya bo’lib, hodisa va voqealarni aniq sharoit va vaqtdagi miqdoriy tasvirlanishidir. Statistik ko’rsatkichlar hajmiy va hisoblangan ko’rsatkichlarga bo’linadi. Ular reja, hududiy, haqiqiy, bashoratlangan ko’rsatkichlar shaklida bo’lishi mumkin. Statistik ko’rsatkichlarni statistic ma’lumotlar bilan chalkashtirmaslik kerak. Statistik ma’lumotlar bu statistic ko’rsatkichlarni aniq raqamdagi ifodasidir.
10.
1. Iqtisodiyot holati va rivojlanish istiqbollariga statistik xarakteristika berish.
2. Tarmoqlar va mintaqalarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajalari bo’yicha farqlanishlarini va omillar ta’sirini o’rganish metodologiyasini takomillashtirish.
3. Xalqaro va mintaqalararo taqqoslashlar metodologiyasini rivojlantirish.
4. Milliy hisoblar tizimi (MHT) metodologiyasini rivojlantirish

Odatda, biznes va ijod mavzulari bir suhbatda kamdan-kam tilga olinadi. Ko'pchilik bu tushunchalarni bir-biridan butunlay uzoq deb hisoblaydi: biznes pul topish, ijodkorlik esa san'at va tasavvurdir. Xo'sh, bu ikki xil g'oyani qanday qilib birlashtirasiz? Va buni qilish kerakmi? Bu haqda Growth Shop xalqaro marketing agentligi mutaxassislari ma'lum qilishdi.

Ijodkor odamlar: biz ular qila oladi deb o'ylaymiz

Zamonaviy hayotda ijodkorlik badiiy qiymatdan ko'ra ko'proqdir. Ijodiy mutafakkirlar kompaniyalarda o'sish amaliyoti va innovatsiyalarni boshqaradigan xayolparastlardir.

Linkedin ijodiy fikrlashni bugungi kunda eng talab qilinadigan mahorat deb atadi. Boshqa tadqiqotchilar ham ijodkorlikni biznesni yuritish uchun zarur bo‘lgan eng yaxshi uchta ko‘nikma (tanqidiy fikrlash va muammolarni hal qilish bilan birga) deb baholadilar.

Shu bilan birga, "ijodkorlik" va "ijodkorlik" tushunchalarini ma'lum darajada ajratish mavjud. Ijodkorlik impuls, noaniqlik va hatto tartibsizlik bilan tavsiflanadi. Zamonaviy ma'noda ijodkorlik izchillik va ishlab chiqarishni nazarda tutadi. U muayyan muammolarni (ko'pincha biznes muammolarini) nostandart tarzda hal qiladi.

Ammo uning ortida odamlarsiz hech qanday biznes mavjud bo'lmaydi. Ishbilarmonlik ijodkorligi ham ishtirok etmaganda ishlamaydi. Aynan shu ajoyib odamlar g'oyalarni ishlab chiqaradi va ularni haqiqiy aniq natijalarga olib boradi. O'zlarining ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish va rivojlantirish muhimligini tushunadigan kompaniyalar endi bu shunchaki korporativ madaniyatning muhim elementi ekanligini tushunishadi.

Ijodiy fikrlash - bu haqiqatan ham rivojlantirilishi mumkin bo'lgan, ammo qo'yib bo'lmaydigan qobiliyatdir. “Biznesdagi ijodkorlik - bu odamlarni ilhomlantiradigan, qiyinchiliklarga duchor qiladigan va muammolardan innovatsion echimlarni topishga va imkoniyatlar yaratishga yordam beradigan fikrlash tarzidir. Shuning uchun ba'zi kompaniyalar bizni ajoyib yangi g'oyalar bilan hayratda qoldiradilar, boshqalari esa shunchaki kaltaklangan yo'ldan boradilar. Bu yangilik va ilhom manbai. To'g'ri muhit yaratish ish joyida ijodkorlikni rag'batlantiradi va muammolarni hal qilishda noan'anaviy yondashuvni rag'batlantiradi. Ijodkorlik inklyuziv, moslashuvchan, xavfsiz, ishonchga asoslangan, tajriba o‘tkazishni rag‘batlantiradigan hamda odamlarni qiziquvchanlik va izlanishga undaydigan muhitda rivojlanadi”, - deydi Growth Shop ijodiy direktori Nik Makkey.

Ijodkorlik biznes muvaffaqiyatiga qanday hissa qo'shadi? Hammasi oddiy. Bu kompaniyalarni raqobatbardosh qiladi, korporativ madaniyatni rivojlantiradi, samaradorlikni oshiradi va muammolarni hal qilishga yordam beradi. Lekin eng muhimi, u dunyoni o'zgartiradi! Shuning uchun, to'g'ri kompaniyalardagi ijodiy shaxslar ochiq qo'llar bilan kutib olinadi.

G'oyalarni shakllantirish uchun juda ko'p vositalar, xodimlarning ijodini takomillashtirish va tizimlashtirish usullari mavjud.

Miya hujumi, ehtimol, eng mashhur ijodiy usullardan biridir;

- salbiy fikrlarni miya hujumi - salbiy fikrlarni ijobiyga qanday o'tkazish;

- tushunchalar o'yini;

- kayfiyat taxtasi - o'rganish va tadqiqot uchun vizual elementlardan foydalanish;

- tasodifiy so'zlarni aqliy hujum;

- Storyboard - video yoki taqdimot uchun diagramma tuzish;

— Metaforik tafakkur ikki semantik olamni birlashtiruvchi fikrlash usulidir. Misollar: oziq-ovqat zanjiri yoki vaqt o'tishi;

- Aql xaritalari - axborotni tizimlashtirish va qayd qilishning samarali usuli;

- Brain Transfer - Maqsad siz ilgari hech qachon o'ylamagan yangi g'oyalarni yaratishdir.

Ulardan birini sinab ko'ring va natijalaringiz qanday o'zgarishini baholang.

Dizayn tizimlari: ular nima uchun kerak va ulardan qanday foydalanish kerak

Airbnb, Uber, IBM kabi kompaniyalar o'zlarining noyob dizayn tizimlarini joriy etish orqali raqamli mahsulotlarni loyihalash usullarini o'zgartirdilar. Dizayn tizimi - bu mahsulot ehtiyojlarini qondirish va natijalarni berish uchun mo'ljallangan standartlar, asboblar va komponentlarning ekotizimidir. Bu mahsulotlarni yaratish, sinovdan o'tkazish, vizual va texnik jihatdan yangilashni soddalashtiradi. Buning yordamida biz jamoadagi innovatsiyalar sur'atini o'zgartirishimiz, dizaynda izchil bo'lishimiz, shuningdek, boshqa oddiy ishlarni bajarish va tashkil qilish orqali vaqtni tejashimiz mumkin. “Tizimni loyihalashda nafaqat nima, balki nima uchun ekanligini tushunish foydalanuvchining ajoyib tajribasini yaratish uchun juda muhimdir. Standartlarni aniqlash va ularga rioya qilish biz bu tushunchani qanday yaratamiz, - deydi Marko Suares, InVision mahsulot dizayneri.

Brend aloqa nuqtalari bir nechta yo'nalishlarni, kanallarni va platformalarni qamrab oladi va markaziy dizayn tilidan foydalanish doimiy foydalanuvchi tajribasini ta'minlaydi. Dizayn naqshlari, qoidalari va foydalanuvchi interfeysi ko'rsatmalari kutubxonasini yaratish ijodiy dizaynni yaratishga, jarayonni doimiy o'zgaruvchan muhitda boshqarishga va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan nomuvofiqliklarning oldini olishga yordam beradi.

O'z dizayn tizimini yaratish bo'yicha bir nechta tezkor maslahatlar:

1. Dizayn tizimini amalga oshirish, albatta, bir martalik hodisa emas. Bu jarayon. Ayniqsa, eski texnologiyalardan foydalanadigan eski mahsulotlarni ko'rib chiqishda. Tipografiya va ranglar kabi asoslardan boshlang.

2. Jonli dizayn tizimini yarating. Siz shunchaki joriy interfeys ustiga dizayn tizimini qura olmaysiz - sizga ishlab chiqish va dizaynni o'z ichiga olgan reja kerak. Dizayn izchillikni talab qiladi. Ishlab chiquvchilar va dizaynerlar amalga oshirish bosqichida o'z harakatlarini muvofiqlashtirish orqali vaqtni tejashlari mumkin.

3. Dizayn tizimi hamma tomonidan ishlatilishi mumkinligiga ishonch hosil qiling. Tizimni shunchaki majburlab bo'lmaydi, uni qabul qilish kerak. Jamoalar bu borada boshidanoq harakat qilishlari muhim. Ular o'z tashvishlarini bildirishlari va barcha bo'limlarning umumiy mas'uliyatini his qilishlari kerak.

4. Dizayn tizimlari oson tanlov emas, lekin to'g'ri amalga oshirilsa, ular katta foyda keltirishi mumkin. Ushbu imtiyozlar kompaniyaning, jamoaning va mahsulotning o'zi miqyosi bilan bevosita bog'liq.

5. Dizayn tizimlari doimo o'zgarib turadigan, tezkor mahsulotlarni ishlab chiqish davrlariga moslasha oladi va ehtiyotkorlik bilan qurilgan bo'lsa, samarali ravishda miqyoslanishi mumkin. Barcha kompaniyalar o'zlarining dizayn tizimini joriy qilishning ROIni va u o'z yondashuvlarini qanday avtomatlashtirishi mumkinligini tushunishlari kerak, shu bilan vaqt, pul va resurslarni tejash.

Ma'lum bo'lishicha, zamonaviy dunyoda dizayn sovun pufakchalari, kapalaklar yoki yagona shoxlar haqida emas. Bu tizimli yondashuv va vizual effektlar yordamida aniq qanday xabarni etkazish kerakligini tushunishdir. Va bular haqiqatan ham biznesni rivojlantirishga, o'z mahsulotlarini yoki xizmatlarini to'g'ri joylashtirishga va targ'ib qilishga yordam beradigan echimlar.

Интеллектуал мулк тушунчаси таркибида кенг тарқалиб бораётган объектлардан бири – бу франчайзингдир. Франчайзинг бугунги кунда жадал суръатларда ривожланиб бормоқда. Республикамизда тадбиркорликни янада ривожлантириш ва иқтисодиётни юксалишида тез ва замонавий маҳсулотларни ишлаб чиқариш ҳамда хизматларни кўрсатишда шубҳасиз франчайзинг аҳамиятга эга.

Аввало ушбу тушунчанинг моҳиятини англаб олиш лозим бўлади. Франчайзинг ёки франчайз – бу товар белгисини ва технологияларни бошқа шахс (тадбиркорга)га сотиш ёки вақтинчалик фойдаланишга беришдир. Франчайз доирасидаги муносабаталарда икки шахс иштирок этиб, товар белгисидан фойдаланиш ҳуқуқини сотувчи шахс франчайзер ҳамда товар белгисидан фойдаланиш ҳуқуқини сотиб олувчи шахс эса франчайзи деб номланади. Франчайзинг амалда фаолият юритаётган хўжалик субъектининг ишчанлик қобилияти (имижи) ва синалган барча технологияларини сотиб олиш ёки фойдаланиш ҳуқуқини англатади. Ушбу жараёнлар пул маблағлари тўловлари эвазига барча технологиялар билан бирга тажриба ва билимларни бериш билан амалга оширилади.

Демак, франчайзер бир томондан ўз ҳамкорларига фаолият соҳасининг истеъмол сегментини танлаш, савдо тармоғини ташкил этиш, самарали реклама қилиш, малакали кадрларни тайёрлашда ёрдам берса, иккинчи томондан эса бошқарув ва савдо муомалаларини ташкил этиш бўйича маслаҳат беради.

Ўзбекистонда франчайзингни амалга оширишнинг норматив-ҳуқуқий базаси яратилган. Жумладан, бу Фуқаролик кодексида комплекс тадбиркорлик лицензияси шартномаси (франшизинг) номи билан аталади. Комплекс тадбиркорлик лицензияси шартномаси бўйича бир тараф иккинчи тарафга ҳақ эвазига лизензияларнинг фирма номидан, ҳамда муҳофаза қилинадиган тижорат ахборотидан, шунингдек шартномада назарда тутилган мутлақ ҳуқуқларга кирувчи бошқа объектлардан лицензиатнинг тадбиркорлик фаолиятида фойдаланиш ҳуқуқини ўз ичига оладиган мутлақ ҳуқуқлар комплексини бериш мажбуриятини олади¹.
Республикамизда франчайзингни ривожланиши ҳали илк босқичда турибди. Шуни таъкидлаб ўтамизки, франчайзерлар томонидан франчайзиларга товар ёки хизматлардан фойдаланиш ҳуқуқини бериш жараёнлари чекланган доирада амалга оширилмоқда. Масалан, бундай франчайзилар таркибига ресторан хизматлари бўйича («Sim-Sim», «Бек», «Irish Pub», «Caravan»), тез овқатланиш бўйича («Drujba Burger» ва «Blinoff»), салқин ичимликлар бўйича («Coca-Cola», “Pepsi”), савдо хизматлари бўйича (“Kvartal”, “Smart”, «Korzinka.uz»), идора учун зарур товарлар бўйича («Офис маркет – канцелярия буюмлари», “Kanstovar.uz" бренди остида), тиббий хизматлар бўйича (“Farmed”) каби келажакда франчайзни ривожлантиришга ўз ҳиссасини қўшаётган брендларни киритиш мумкин².
Бизнинг фикримизча, франчайз қуйидаги кўринишларда бўлиши мумкин:
Оддий франчайз – франчайзер товарлар ва хизматлар кўрсатиш белгиларидан шартномада белгиланган доирада фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлади, бунда айни бир франчайзни маълум худуд доирасида фақат бир эмас, балки бир нечта франчайзиларга бера олади. Масалан “Ўзавтотеххизмат” автомобилларга хизмат кўрсатиш бўйича ҳуқуқларидан фойдаланишни Республикамиздаги барча вилоятлар ва туманлар бўйича жами 100 дан ортиқ корхоналарга бериши мумкин. АҚШда 2000 дан ортиқ франчайзер фаолият юритаётган кичик бизнеснинг 60 фоизини қамраб олган³.
Махсус франчайз - франчайзи товар белгиси ва хизматлар кўрсатиш белгиларидан фойдаланишда танҳо ҳуқуқни қўлга киритади. Бунда, франчайзер эса буни ушбу ҳудудда қўллай олмайди ва бошқаларга ўз номидан сота олмайди. Масалан, “Nestlé” минерал сувларини ишлаб чиқариш фақат бир вилоят ҳудудида амалга оширилади. Республиканинг бошқа ҳудудларида франчайзер минерал сувларни ишлаб чиқариш ҳуқуқини сотиш имкониятига эга эмас.
Тўлиқ франчайз - бунда товар белгилари ёки объектлардан фойдаланиш тўлиқлигича франчайзилар қўлига берилади. Франчайзер эса ундан мустақил фойдалана олмайди. Бундай қоида товар белгиларидан фойдаланиш ҳуқуқи берилган муддат ичида амал қилади ва ҳуқуқ муайян нархда сотилади. Масалан, “Divine Eau de Toilette” фирмаси ўз косметика маҳсулотларини реализация қилиш учун маълум бир муддатга “Gehwol” фирмасига мутлақ фойдаланиш ҳуқуқини беради. Бунда мутлақ ҳуқуқ келишилган нарх бўйича реализация қилинади.

Подробнее: https://www.norma.uz/uz/bizning_sharhlar/franchayzinga_buhgalterlik_endoshuvi