1 tajriba ishi mavzu: Yog’ochning xususiyatlarini o’rganish. Ishni bаjаrishdаn mаqsаd

---

1 - TAJRIBA ISHI 
Mavzu: Yog’ochning xususiyatlarini o’rganish. 
Ishni bаjаrishdаn mаqsаd. Xalq xo’jaligida konstruktsion materiallar 
sifatida qo’llaniladigan ba’zi yog’och xillarining tuzilishini, asosiy kesmalarini, 
rangi, hidi va tashqi qavat (qobiq) xarakterini o’rganish. 
Umumiy tushunchа. Yog’ochlar xalq xo’jaligining turli sohalarida 
konstruktsion materiallar sifatida keng qo’llaniladi. Buning asosiy sababi 
quyidagilardir: 
1. Solishtirma va hajmiy og’irligi kichik; 
2. Issiqlikni kam o’tkazadi; 
3. Kimyoviy barqaror; 
4. Temperatura o’zgarishi bilan uning o’lchamlari deyarli o’zgarmaydi; 
5. Korroziyabardosh; 
6. Oson ishlanuvchan va unga istalgan shaklni berish mumkin va hokazo.
Yog’ochning kamchiligi: uning yonuvchanligi va chirishidir. Ammo hozirgi 
vaqtda yog’ochning bunday kamchiliklarini bartaraf etish uchun turli 
eksperimental ishlar qilinmoqda. 
Yog’ochlarning tarkibi asosan, tsellyulozadan iborat bo’lib, qolganlari turli 
xil organik birikmalardan tashkil topgan. Shu sababli, yog’ochlar qatlam-qatlam 
tuzilishli bo’ladi. 
Yog’ochlarning mexanik mustahkamligi ularning turidan tashqari namligiga 
ham bog’liq bo’ladi. Namligiga ko’ra yog’ochlar: uy temperaturasiga quritilgan, 
havoda quritilgan, yangi qirqilgan va nam yog’ochlarga bo’linadi. 
Havoda quritilgan yog’ochlarning siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 
o’rtacha 2,3-7,0 N/sm
2
bo’ladi. 
Yog’ochlarning mexanik mustahkamligi, asosan, ularning turiga bog’liq 
bo’ladi. Quyidagi 14-jadvalda ba’zi yog’ochlarning mexanik mustahkamligi 
ko’rsatilgan. 
Yog’ochning ko’ndalang kesim qirqimida uning qobig’i (6), po’stlog’i 
(5) po’ctloq osti qatlami (1), yadro (2), o’zak (3) yillik halqa (7) va o’zak nurlari 
(4) ifodalangan. 
Yog’ochlarning tuzilishi, asosan g’o’la yog’ochni (26-rasm) uch xil kesimda 
qirqib o’rganiladi: Yog’ochning yillik qatlamini uning hamma qirqimlarida ham 
ko’rish mumkin, bu qatlam ko’ndalang kesimda aylana ko’rinishida joylashgan:
10 - jadval 
Yog’och turlari 
Mexanik mustahkamligi N/sm
2
Hajmiy og’irligi, 
Tonna 
Siqilishda 
cho’zilishda 
Egilishda 

---