1. Tasdiqlash va Davlat reestrida qayd etish tartibi normativ hujjatlar

Nazorat savollari: 
1. Xalqaro SI tizimi. 
2. Standartlashtirishning asosiy maqsadlarini sanab bering. 
3. O‘zDJK tomonidan qanday asosiy vazifalar hal etiladi? 
4. O‘zbekiston SSSda standartlashtirishning qanday darajalari mavjud? 
5. Standartlashtirish bu...? 
6. Standartlashtirish obekti...? 
7. Standart...mi? 
8. Normativ-huquqiy hujjat bu ...? 
9. Sifat - bu ... ? 
10. Belgilangan manzil ko‘rsatkichlari nima? 
11. Ishonchlilik ko‘rsatkichlari nima? 
12. Resurslarni tejash ko‘rsatkichlari nima? 

---

7 – Amaliy mashg‘ulot
Sertifikatlashtirish sxemalarini urganish 
Reja: 
1.Normativ hujjatlarning asosiy tushunchasi. 
2. “O‘zstandart” agentligining asosiy vazifalari. 
“O‘zstandart” agentligining vazifalari . 
4. Aloqa va axborotlashtirish sohasidagi normativ hujjatlarning ma’lumotlar banki. 
 
Kalit so‘zlar: Sertifikatlash, o‘lchovlar, ob’ekt, fizik xususiyatlar va miqdorlar, 
fizik miqdor birligi, fizik miqdor birliklari tizimi, tizimdan tashqari birlik, SI 
birliklari, Davlat standarti O‘ z DSt , "O‘zstandart" 
O‘lchovlarning bir xilligini ta’minlash davlat tizimining me’yoriy hujjatlari 
(GSI) metrologik ta’minot sohasidagi asosiy talablarni belgilaydi. Birinchi 
metrologik standartlar 1966 g, va yilda tasdiqlangan 1979 g.-birinchi rahbarlik 
hujjatlari (RD 50). 1973 yilda metrologiyada tavsiyaviy xarakterdagi hujjatlar 
amaliyotga joriy etildi - MI, ular keng e’tirof va tarqatildi. qabul qilingandan so‘ng 
1993 g“O‘zstandart” agentligida ro‘yxatdan o‘tgan va majburiy bo‘lgan qoidalar 
(PR) ko‘rinishidagi normativ hujjatlar ishlab chiqildi. Standartlashtirishning 
(tartibga solishning) asosiy ob’ektlari quyidagilardir: -metrologiyaga oid umumiy 
qoidalar va normalar; -davlat tekshirish sxemalari; - o‘lchov aniqligi standartlari; - 
o‘lchash usullari; 
-o‘lchov vositalarini tekshirish usullari. Asosiy me’yoriy hujjatlar metrologik 
faoliyatning deyarli barcha jihatlari va turlarini tartibga soladi. O‘zbekiston 
standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi (O‘zstandart 
agentligi) 
O‘zbekiston 
Respublikasining 
standartlashtirish, 
metrologiya, 
sertifikatlashtirish va sifatni boshqarish bo‘yicha milliy organi hisoblanadi. 
“O‘zstandart” agentligi o‘z faoliyatini amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq bevosita 
hamda o‘ziga bo‘ysunuvchi tarkibiy bo‘linmalar va tashkilotlar orqali amalga 
oshiradi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 08.05.2004 yildagi 
373-son 
qaroriga 
asosan 
“O‘zstandart” agentligining asosiy vazifalari 
quyidagilardan iborat: •O‘zbekiston Respublikasining “Texnik jihatdan tartibga 
solish to‘g‘risida”, “Standartlashtirish to‘g‘risida”, “Metrologiya to‘g‘risida”, 
“Mahsulot va xizmatlarni sertifikatlashtirish to‘g‘risida”gi qonunlari hamda texnik 
jihatdan tartibga solish sohasidagi boshqa qonun hujjatlari va normativ-huquqiy 
hujjatlarning 
amaliy 
ijrosini 
ta’minlash; standartlashtirish, metrologiya, 
sertifikatlashtirish; (Xatboshi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
2011 yil 28 apreldagi 122-son qarori tahririda) •xalqaro standartlarni, shu jumladan 
sifat menejmenti tizimini qo‘llash asosida standartlashtirish, metrologiya, 
sertifikatlashtirish, mahsulot sifati va raqobatbardoshligini oshirish sohasida yagona 

---

davlat siyosatini amalga oshirish; •ushbu sohalarda standartlashtirish, o‘lchovlar bir 
xilligi, sertifikatlashtirish, akkreditatsiya qilish va ilmiy-texnikaviy axborotni 
tarqatish tizimlarining faoliyat ko‘rsatishi va rivojlanishini, shuningdek ularni 
xalqaro, 
davlatlararo 
va 
xorijiy 
davlatlarning 
milliy 
tizimlari 
bilan 
muvofiqlashtirishni ta’minlash; •iste’molchilarning mahsulotlar, ishlar, xizmatlar 
xavfsizligi va sifatiga qo‘yiladigan talablarga rioya qilish hamda ishonchsiz o‘lchov 
natijalarining salbiy oqibatlaridan himoya qilish huquqlarini ta’minlash bo‘yicha 
chora-tadbirlarni 
amalga 
oshirish; 
•standartlashtirish, 
metrologiya 
va 
sertifikatlashtirish sohasida kadrlarni tayyorlash va ularning malakasini oshirish 
ishlarini tashkil etish. “O‘zstandart” agentligi o‘ziga yuklangan vazifalarni bajarish 
uchun quyidagi funksiyalarni amalga oshiradi : qonunlari hamda boshqa qonun 
hujjatlari va normativ-huquqiy hujjatlarning amaliy ijrosini ta’minlash sohasida . 
standartlashtirish, 
metrologiya, 
sertifikatlashtirish 
sohasi: 
•texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi vakolatli davlat organlari hamda davlat va 
xo‘jalik boshqaruvi organlari tomonidan kiritilgan texnik reglamentlarni ishlab 
chiqish dasturlari loyihalari bo‘yicha umumlashtirilgan takliflarni O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga kiritadi; •o‘z vakolatlari doirasida davlat va 
xo‘jalik boshqaruvi organlarining umumiy va maxsus texnik reglamentlarni ishlab 
chiqish bo‘yicha faoliyatini muvofiqlashtiradi va tashkil etadi; •umumiy texnik 
reglamentlarni tasdiqlash, ularga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish, shuningdek 
ushbu reglamentlarni bekor qilish to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasiga takliflar kiritadi; •o‘z vakolatlari doirasida umumiy va maxsus texnik 
reglamentlarga rioya etilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi; •texnik 
jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarning davlat fondini 
shakllantiradi; 
• davlat, tarmoq, ma’muriy-hududiy standartlar va ularga kiritilgan o‘zgartirishlar, 
texnik shartlar, mahsulotlarga korxona standartlari va ularga kiritilgan 
o‘zgartirishlar, yo‘riqnomalar, shuningdek standartlashtirish, metrologiya, 
sertifikatlashtirish bo‘yicha norma va qoidalarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazadi; •bir 
hil mahsulotlarga doir normativ hujjatlarni ishlab chiqish bo‘yicha tarmoq 
tuzilmalarini tashkil etishga ko‘maklashadi, ilmiy-uslubiy rahbarlik qiladi; 
•belgilangan tartibda yuridik shaxslarni sertifikatlashtirish va jo‘natishdan oldingi 
va tushirish-tushirish inspeksiyasi sohasida akkreditatsiyadan o‘tkazadi, sinov, 
o‘lchov, tahliliy, kalibrlash, tekshirish laboratoriyalari, yuridik va jismoniy 
shaxslarning metrologiya xizmatlarini sertifikatlashtirish va akkreditatsiyadan 
o‘tkazadi; •o‘lchov vositalarini ishlab chiqarish, sotish va ijaraga berish bo‘yicha 
litsenziyalash faoliyatini belgilangan tartibda amalga oshiradi, litsenziatlar 
tomonidan litsenziya talablari va shartlariga rioya etilishi ustidan nazoratni amalga 
oshiradi, shuningdek litsenziyalar reestrini yuritadi; • xalqaro va davlatlararo ilmiy-
texnikaviy 
hamkorlikni 
rivojlantiradi; 
b) 
standartlashtirish, 
metrologiya, 
sertifikatlashtirish, akkreditatsiya qilish, sifat menejmenti tizimlarini joriy etish, 
xalqaro standartlarni qo‘llash asosida mahsulot sifati va raqobatbardoshligini 

---

oshirish sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshirish sohasida: •o‘z vakolatlari 
doirasida davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlarining standartlashtirish, 
metrologiya, sertifikatlashtirish, akkreditatsiya qilish va mahsulot sifatini 
boshqarish tizimlarini joriy etish masalalari bo‘yicha faoliyatini boshqaradi va 
muvofiqlashtiradi; •yangi qonun hujjatlarini ishlab chiqish va amaldagilarini 
takomillashtirish yuzasidan takliflar kiritadi; • ilmiy-tadqiqot ishlarini olib boradi; 
•standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirishni rivojlantirishning asosiy 
yo‘nalishlari, konsepsiyalari, istiqbolli dasturlarini ishlab chiqadi; •O‘zbekiston 
Respublikasining milliy etalon bazasini shakllantiradi va rivojlantiradi, milliy 
standartlarni xalqaro standartlar bilan solishtirishni amalga oshiradi; v) 
standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish, akkreditatsiya qilish va ushbu 
sohalardagi ilmiy-texnikaviy axborotni tarqatish tizimlarining ishlashi va 
rivojlanishini ta’minlash, shuningdek ularni xalqaro, davlatlararo va xorijiy 
davlatlarning 
milliy 
tizimlari 
bilan 
muvofiqlashtirish 
sohasida: 
•respublikada ishlab chiqarilayotgan va import qilinadigan mahsulotlarni 
sertifikatlashtirish, xorijiy davlatlarning sertifikatlashtirish ishlari natijalarini tan 
olish ishlarini tashkil etadi; •o‘z vakolatlari doirasida standartlashtirish, metrologiya, 
sertifikatlashtirish va akkreditatsiya sohasidagi normativ hujjatlarni ishlab chiqadi, 
tasdiqlaydi va ro‘yxatdan o‘tkazadi; •shtrix kodlash tizimini joriy etish siyosatini 
amalga oshiradi va O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan tovarlarning 
Davlat reestrini yuritadi; •manfaatdor shaxslarni standartlashtirish, metrologiya, 
mahsulotni sertifikatlash, sinv va o‘lchash usullari bo‘yicha normativ hujjatlar bilan 
ta’minlaydi, shuningdek ushbu sohalardagi yutuqlarni ilmiy-texnikaviy targ‘ib 
qilishni amalga oshiradi; • berilgan vakolatlar doirasida xalqaro, davlatlararo va 
milliy normativ-huquqiy hujjatlar bo‘yicha yagona axborot bazasini yaratadi; 
•standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish, akkreditatsiya qilish va 
o‘lchovlarning bir xilligini ta’minlash bo‘yicha ishlarni amalga oshirishning 
umumiy qoidalarini belgilaydi; •majburiy sertifikatlanishi lozim bo‘lgan 
mahsulotlar ro‘yxatini tasdiqlash to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasiga belgilangan 
tartibda takliflar kiritadi; •standartlarni o‘z ichiga oladi, saqlaydi, qo‘llaydi va 
miqdorlarning 
o‘lchamlarini o‘tkazadi; •sertifikatlangan 
mahsulotlar 
, 
sertifikatlangan sifat tizimlari, o‘lchov vositalari va o‘lchovlarni amalga oshirish 
usullari, akkreditatsiyalangan sertifikatlashtirish organlari, sinov (o‘lchov) 
laboratoriyalari, sifat ekspert-auditorlarining davlat reestrini yuritadi; d) kadrlar 
tayyorlash va ularning malakasini oshirish ishlarini tashkil etish sohasida 
standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish sohasida ilmiy va muhandislik 
kadrlarini tayyorlashni ta’minlaydi; e) iste’molchilarning mahsulotlar, ishlar, 
xizmatlar xavfsizligi va sifatiga qo‘yiladigan talablarga rioya qilish hamda 
ishonchsiz o‘lchov natijalarining salbiy oqibatlaridan himoya qilish huquqlarini 
ta’minlash sohasida: •o‘z vakolatlari doirasida mahsulot xavfsizligi va sifatiga 
qo‘yiladigan majburiy talablarni belgilaydi va ushbu talablarga rioya etilishini 
nazorat qiladi; •standartlarga rioya qilish, o‘lchovlar va sertifikatlashtirish 

---

qoidalarining bir xilligini ta’minlash bo‘yicha nazorat qiluvchi organlar bilan o‘zaro 
hamkorlik qiladi; •normativ hujjatlar talablariga, o‘lchovlarning birligi va 
ishonchliligini ta’minlashga, majburiy sertifikatlashtirish qoidalariga rioya etilishi 
ustidan davlat nazoratini tashkil etadi va amalga oshiradi; •davlat metrologik 
nazoratini amalga oshiradi.davlat metrologik nazoratni amalga oshiradi. 
“O‘zstandart” agentligi o‘ziga yuklangan vazifa va funksiyalarni bevosita, 
shuningdek, “O‘zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish 
agentligi to‘g‘risida”gi Nizomga muvofiq o‘zining hududiy boshqarmalari hamda 
boshqa bo‘ysunuvchi organlar va muassasalar orqali amalga oshiradi. Normativ 
hujjatlar kiritilgan “Aloqa sohasidagi me’yoriy hujjatlar ma’lumotlar banki” 
avtomatlashtirilgan tizimi va axborotlashtirish” (AS BDND). Bilan keng doiradagi 
foydalanuvchilar uchun tezkor kirish maqsadi aloqa sohasidagi me’yoriy 
hujjatlarning ma’lumotlar banki va Internet orqali ishlab chiqilgan axborotlashtirish 
- AC versiyasi BDND. Bilan Joriy yilning iyul oyida kompaniya va dan sanoat 
korxonalari normativ hujjatlarni bepul olishlari mumkin ma’lumotlar banki, 
ro‘yxatdan o‘tgandan keyin va uchun parol oling sayt http :// stt . noyobkon . 
uzuchun Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat 
qo‘mitasining Ekspert komissiyasi bilan tuzilgan normativ hujjatlar 
takomillashtirish maqsadi qonuniy aloqa asoslari va axborotlashtirish, rivojlanishni 
rejalashtirish va qayta ko‘rib chiqish huquqiy hujjatlar, ularning mutaxassislik. 
Hujjatlar: 
O‘zbekiston 
Respublikasining 
“Standartlashtirish 
to‘g‘risida”gi 
Qonuni 
O‘zbekiston Respublikasi aloqa va axborotlashtirish sohasini standartlashtirish 
tizimini rivojlantirish konsepsiyasi K.013:2003. TSt 45.019:2004 sanoat standarti 
"Standartlashtirish tizimi aloqa va axborotlashtirish. Asosiy qoidalar”; • TSt 
45.034:2002 sanoat standarti “Aloqa va axborotlashtirish sohasida standartlashtirish 
tizimi. Normativ-huquqiy hujjatlarni amalga oshirish tartibi”; • Tavsiyalar T 45–
002:2006 “Aloqa va axborotlashtirish sohasida standartlashtirish tizimi. Xo‘jalik 
yurituvchi subektning standartlashtirish xizmati to‘g‘risidagi namunaviy nizom”; 
•RH 45-004:2008 “Aloqa va axborotlashtirish sohasida standartlashtirish tizimi. 
Normativ-huquqiy hujjatlarni rejalashtirish, ishlab chiqish, tasdiqlash, tasdiqlash va 
ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi”; • RH 45-010: 2005 "Aloqa va axborotlashtirish 
sohasida standartlashtirish tizimi. Normativ-huquqiy hujjatlar fondini shakllantirish 
va undan foydalanish tartibi”; • RH 45–132: 2002 “Aloqa va axborotlashtirish 
sohasini standartlashtirish tizimi. Ishlab chiqilgan normativ hujjatlarni xalqaro 
normativ hujjatlar talablari bilan qiyosiy tahlil qilish usullari”; • Tavsiyalar T 45–
141:2008 “Aloqa va axborotlashtirish sohasida standartlashtirish tizimi. Ish rejasini 
tuzish va standartlashtirish bo‘yicha hisobot shakllarini to‘ldirish bo‘yicha 
ko‘rsatmalar. 
Aloqa 
va 
axborotlashtirish 
sohasida 
standartlashtirish, 
metrologiya 
va 
sertifikatlashtirish sohasidagi strategiyani kollegial ishlab chiqish uchun 
Standartlashtirish bo‘yicha texnik qo‘mita (TC) tashkil etilgan. TK faoliyatining 

---

maqsadi xalqaro standartlar talablariga muvofiqlashtirilgan normativ hujjatlarni 
ishlab chiqish bo‘yicha tavsiyalar tayyorlashdan iborat; mavjud standartlarni 
o‘zgartirish yoki ularni bekor qilish; ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifatini oshirish va 
iste’molchilar huquqlarini himoya qilishni ta’minlash maqsadida yetakchi xorijiy 
davlatlar va firmalar standartlaridan foydalanish bo‘yicha. Texnik qo‘mita majlislari 
Texnik qo‘mitaning tasdiqlangan Ish rejasiga muvofiq o‘tkaziladi.