1. Tashkiliy operator va uning

Tashkiliy, o`tish va shartli operatorlar
Reja:

1. 
   Tashkiliy operator va uning fazifasi
   
2. 
   O`tish operatori
   
3. 
   CHala va to`liq shartli operatorlar
   

1. Tashkiliy operator va uning vazifasi

Bir nechta operatorlarning ketma-ketligini bitta operatorga birlashtirish uchun tashkiliy operator zarur bo`ladi. Tashkiliy operator -bu begin va end xizmatchi so`zlari orasiga olib yozilgan, ixtiyoriy operatorlarning ketma-ketligidir :

::q begin {;} end
Xususiy holda, operatorlar ketma-ketligi bitta operatordan ham tashkil topishi mumkin.
Tashkiliy operatorga doir misollar :


1. Begin k:= 5 end


2. Begin y:= xҒ7*ex`(x+5); z:= ln(abs(y)) end


3. Begin
k:=0;
begin
i:=0;
z:=i*(i+k);
end;
k:=2*k;
end


4. if x>0 then begin a:=5; c:=a*Sin(a) end

Yuqoridagi 3-misolda ko`rsatilganday, tashkiliy operator rekursiv xarakterga ham ega.

2. O`tish operatori

Odatda, programma o`z ishini yozilgan operatorlar ketma-ketligi bo`yicha amalga oshiradi. Operatorlarning tabiiy bajarilish ketma-ketligini buzish uchun, shartsiz o`tish operatoridan foydalanish mumkin. Programmaning biror operatoridan boshqarishni boshqa operatorga uzatish uchun, boshqarilish uzatiladigan operator oldiga tamg`a (metka) qo`yilishi kerak . Boshqarishni shartsiz uzatish operatori quyidagi formada yoziladi :

::= goto
bu yerda goto - … ga o`tmoq. Bu operator yordamida boshqarish ko`rsatilgan metkali operatorga uzatiladi. Yuqorida aytganimizdek, programmada qatnashgan barcha metkalar, programmaning metkalar bo`limida ehlon qilinishi kerak.
O`tish operatoriga doir misollar:


1) a:= 5.75;
b:= sqr(a); goto L5;
c:= 9.76;
L5: d:= a+b;


2) L: a:=5; goto L;


3) 1: x:=0; d:=x*x; goto 1; y:=x;

1. 
   programmada S:=9.76 operatoridan boshqa barcha operatorlar bajariladi;
   
2. 
   programma a:=5 qiymatni tinimsiz hisoblaydi;
   
3. 
   programma ham x:=0 va d:=x*x ifodani qayta-qayta hisoblab, y:=x ifodani hisoblashga navbat kelmaydi.
   

Umuman olganda, programma tuzuvchi iloji boricha o`tish operatorida foydalanmaslikka harakat qilgani mahquldir. CHunki o`tish operatoridan foydalanish, programmaning o`qilishini qiyinlashtirib,uning sifatini keskin pasaytiradi.
O`tish operatoridan foydalanishga doir quyidagi to`liq programmani ko`rib chiqaylik:
`rogram m1;
Label 1;
Var a,y:real;
Begin