1. Tizim va uzatish liniyalarini loyihalashga tizimli yondoshish asoslari

---

Reja: 
1. Tizim va uzatish liniyalarini loyihalashga tizimli 
yondoshish asoslari.
2. Loyihalashga boshlang'ich ma'lumotlar. Asosiy 
loyiha xujjatlari.
3. Loyihalashning asosiy bosqichlari.
4. Tolali optik uzatish liniyalarini loyihalash bo'yicha 
asosiy qoidalar.
5. Uzatish liniyasi uchastkalarining uzunligini hisoblash 
va loyihalash. 
11- Ma'ruza: Tolali optik aloqa 
tizimlarini loyihalashtirish asoslari 

---

Tizimli yondashuv turli loyihalash bosqichlarida amalga oshirilishi 
mumkin, biroq eng samarali effektga tizimning tuzilish sxemasi 
tanlanadigan va uning asosiy parametrlari baholanadigan, dastlabki 
loyihalash bosqichida erishiladi. 
Optimal loyihalashga tizimli yondashuvning asosiy prinsiplarini 
quyidagicha ifodalash mumkin: 
1. Optimal qismdan tarkib topgan tizim, umumiy holda optimal 
hisoblanmaydi. To'liq holda tizimni optimallashtirish, qismlar 
bo'yicha optimallashtirish bilan almashtirilganda, ko'pincha xato 
xulosalarga olib kelishi mumkin. 
2. Tizimni optimallashtirish son bo'yicha aniq va yagona, 
optimallashtirish maqsadini matematik ko'rinishda aks ettiruvchi, 
mezon bo'yicha olib borilishi kerak.
3. Tizim optimallashtirilishi kerak, qachonki optimallashtiriladigan 
parametrlarga sonli aniq chegaralar berilsa.
Tizim va uzatish liniyalarini loyihalashga 
tizimli yondoshish asoslari 

---

Optimal tizimlarni loyihalash matematik usullar bilan amalga 
oshiriladi, bunda tizimning matematik ifodasiga, ya'ni uning 
matematik modelini ishlab chiqishga zaruriyat yuzaga keladi. 
Analitik ko'rinishdagi tizimning tashqi va ichki parametrlari 
o'rtasidagi aloqa tenglamalari quyidagi natijalardan olinishi 
mumkin: 
- nazariy tadqiqotlar (masalan, xalaqitga bardoshlilik, o'tkazish 
qobiliyati, ishonchlilik va b.q. uchun aloqa tenglamalari), 
- texnik 
– iqtisodiy hisoblashlar (masalan, narx – navo, keltirilgan 
xarajatlar va b.q. uchun aloqa tenglamalari), 
- eksperimental bog'liqliklar yoki emperik ma'lumot 
approksimasiyasi (masalan, xatolik ehtimolligi, nutq 
signallarining aniqligi va b.q. uchun aloqa tenglamalari), 
- tizim yoki uning kichik tizimlarini EHM da imitasion 
modellashtirish natijasida. 

---

Mezon
– qaror qabul qilishning tanlangan variantining 
maqsadga muvofiqligini baholash imkonini beruvchi ko'rsatkich. 
Mezonning matematik ta'rifi 
– mezonli yoki maqsadli, funksiya. 
Chegara 
– ko'riladigan variantlar sonini chegaralovchi, omillar. 
Agar analitik ifoda yordamida u yoki bu Z masalaning maqsadini 
va unga erishish vositalari 
х
i
ni bog'lashga erishilsa, unda 
maqsadli yoki mezonli, W funksiya olinadi:
Z = W (X, T); 
bu yerda, X 
– boshqariluvchi o'zgaruvchilar (maqsadga erishish 
vositalari); T 
– chegara (yo'naltirilgan o'zgaruvchilar).
Minimum yoki maksimum Z 
– optimallashtirish mezoni, qabul 
qilingan qaror samarasining chegaraviy o'lchovini sonli 
ifodalovchi:
Z
min (maks)
= W
* (х
1
*, х
2
*,…, х
m
*, Т); 
bu yerda, 
х
i
* - T chegaralarda boshqariluvchi o'zgaruvchilarning 
optimal qiymatlari, i = 1, m. 

---

Loyihalash uchun boshlang'ich ma'lumotlar quyidagilar 
hisoblanadi: 
- aloqani tashkil etish sxemasi; 
- turli ishlab chiqaruvchilarning apparatura va kabellari texnik 
xarakteristikalariga qo'yiladigan talablar, ishonchlilik va narx 
navoni qo'shib; 
- uzatish liniyalarining talab etiladigan o'tkazish qobiliyati, 
shuningdek rivojlanish istiqbolini e'tiborga olgan holda; 
- aloqa operatorining ta'sir doirasida talab etiladigan ishonchlilik 
ko'rsatkichlari va b.q. 
Loyihalash jarayonida ishchi muloqotga: aloqa inshootlarini 
qurishni rejalashtiruvchi buyurtmachi va loyiha ishini amalga 
oshiruvchi bosh loyihachi - loyiha tashkiloti kiradi, bunda maxsus 
loyiha tashkilotlari ham jalb etilishi mumkin.