1. Transport tizimining vazifalari Global transport tizimi

Transport tizimining vazifalari
Asosiy vazifalarga aholining harakatchanligini ta'minlash, shuningdek, yuklarni eng samarali tashishdan iborat bo'lgan transport jarayonlariga qo'yiladigan iqtisodiy talablarni qondirish kiradi. Shuning uchun transport tizimining samaradorligini aniqlash diametral qarama-qarshi nuqtalar: jamiyat ehtiyojlari va iqtisodiy foyda olish o'rtasidagi muvozanatni o'rnatishdir. Jamiyat va iqtisodiyot talablari o‘rtasidagi ziddiyatlarga yaqqol misol sifatida jamoat transporti tizimini keltirish mumkin: yo‘lovchi vaqtni tejab, manzilga qulaylik bilan yetib borishni xohlaydi, shuning uchun uning nuqtai nazari bo‘yicha, shuncha ko‘p bo‘lishi kerak. ransport vositalarini imkon qadar marshrutda harakatlantiring va ular imkon qadar tez-tez sayohat qilishlari kerak.
Biroq, tashuvchiga maksimal daromad olish uchun imkon qadar kamroq transport vositalarini to'liq to'ldirish foydaliroq bo'ladi va yo'lovchining qulayligi va kutish vaqti fonga o'tadi. Bunday holda, murosaga kelish kerak - juda uzoq bo'lmagan harakat oralig'ini o'rnatish, shuningdek, yo'lovchilar uchun hech bo'lmaganda minimal qulaylikni ta'minlash. Bundan kelib chiqadiki, transport tizimini samarali tashkil etish va rivojlantirish uchun nafaqat transport tizimlari nazariyasi va texnika fanlarini, balki iqtisodiyot, geografiya, sotsiologiya, psixologiya va shaharsozlik fanlarini ham o‘rganish kerak.
Global transport tizimi
Dunyoning barcha davlatlarining transport infratuzilmalari yuqori darajada global tizimga birlashtirilgan. Jahon transport tarmog'i qit'alar va davlatlar bo'ylab notekis taqsimlangan. Shunday qilib, Evropaning (xususan, G'arbiy), shuningdek Shimoliy Amerikaning transport tizimi eng katta zichlik bilan ajralib turadi. transport tarmog'i Osiyoda eng farq qiladi. Jahon transport tizimining tuzilishida ustunlik qiladi avtomobil transporti. (86 %).

Barcha transport turlarini (dengizdan tashqari) o'z ichiga olgan jahon transport tarmog'ining umumiy uzunligi 31 million km dan oshadi, shundan quruqlik yo'llari (havo liniyalaridan tashqari) taxminan 25 million km ni tashkil qiladi
Jahon temir yo'l tarmog'ining uzunligi taxminan 1,2 million km. Rossiya temir yo'llarining uzunligi bu raqamning atigi 7% ni tashkil qiladi, ammo ular jahon yuk aylanmasining 35% va yo'lovchilar aylanmasining taxminan 18% ni tashkil qiladi.

Shubhasiz, transport tizimi rivojlangan ko'plab mamlakatlar (shu jumladan Evropa mamlakatlari) uchun yuk tashish bo'yicha temir yo'l transporti etakchi hisoblanadi. Ukraina temir yo'l transportidan foydalanish bo'yicha birinchi o'rinda, bu erda yuk aylanmasining 75 foizi temir yo'l orqali amalga oshiriladi.
Avtomobil transporti Rossiyada umumiy yuk tashish hajmining 85 foizini, shuningdek, ichki yo'lovchi tashishning 50 foizdan ortig'ini amalga oshirish uchun ishlatiladi. Avtomobil transporti ko'plab Evropa mamlakatlari transport tizimining asosiy tarkibiy qismiga o'xshaydi.