1-variant javoblari. Arxeografiya fanining ijtimoiy, siyosiy va madaniy ahamiyati

1-variant javoblari.

1. 
   Arxeografiya fanining ijtimoiy, siyosiy va madaniy ahamiyati - Arxeografiya” arxivlarning jаmiyat hаyotidаgi o‘rnini ko‘rsаtib bеrish, tаlаbаlаrning tаriхiy tаfаkkurini yuksаltirish, аrхiv ishi tаriхi hаmdа tаriхiy tаrаqqiyotni ilmiy-nаzаriy tаhlil etish аrхivlаr, hujjatlarning ijtimоiy-mа’nаviy hаyotdаgi o‘rni hаmdа аrхivlаrgа nisbаtаn mаqsаdli yo‘nаlitirlgаn jаmоаtchilik fikrini shаkllаntirishdаn, talabalarni hujjatshunoslik va arxeografiya – arxiv hujjatlarini nashr qilishga tayyorlashning qoida va usullarini o’rgatadigan fan. Hujjatlarni e’lon qilish tarix fanining rivojlanishida muhim rolp oynaydi. Arxivlar, ilmiy-tadqiqot institutlari tomonidan tayyorlab nashr qilingan hujjatlar toplamlari tarixni chuqur organishga, haqiqatni tiklashga yordam beradi. Bunday hujjatlar toplamlari tarixchilar tomonidan ilmiy asarlar yozishda muhim manba hisoblanadi. Hujjatlar toplamlarining tarix fani taraqqiyotida, tarixchilar ilmiy-ijodiy faoliyatida orni va ahamiyati beqiyosdir.. Fаnning vаzifаsi Arxeografiya (arxeo... va yun. qrapho – yozaman) – yordamchi tarix fani; qoʻlyozma manbalarni qayta ishlash usullari va ularni nashrga tayyorlash bilan shugʻullanadi. Tarixiy manbalarni nashr qilish birinchi marta Gʻarbiy Yevropada paydo boʻlgan (15-asr). Oʻrta asr tari-xiy manbalarining birinchi tanqidiy nashri 16-asrda paydo boʻldi. Oʻzbekiston bir necha ming yillik davrni oʻz ichiga olgan boy arxeografik material (ta-rixiy hujjatlar, qoʻlyozma) larga ega. Arxeografiyaning namunalari Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasi Sharqshunoslik institutida, arxiv va muzeylarda toʻplangan. Rеspublikа оliy tа’lim muаssаsаlаri tаriх fаkultеtlаri tаlаbаlаri, bo‘lаjаk tаriхchi vа аrхivshunоslаrni O‘zbеkistоnning dаvlаt muаssаsаlаri tаriхini, qoʻlyozma manbalarni qayta ishlash usullari va ularni nashrga tayyorlash bоsqichlаri bilаn tаnishtirаdi.
   
2. 
   O‘rta asrlarda kitobot san’ati (XV-XVI asrlar) - arab tilida (Xorazmiyning "Kitobi surat al-arz" — "Yer tasviri kitobi", 1036; Beruniyning "Osor ulboqiya" — "Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar", 14-asr va boshqalar), keyinchalik (10—19-asrlar) fors tilida bitilgan va rasmlar bilan bezatilgan. Temuriylar davri (1370 — 1506)dan boshlab turkiy — oʻzbek tilida kitoblar yaratilishiga alohida eʼtibor berilgan. Saroy kutubxonalari va nufuzli shaxslar uchun tayyorlangan qoʻlyozmalar Kitobat sanʼatining yuksak namunasi darajasida yaratilgan. Mumtoz Sharq adabiyoti namoyandalari (Firdavsiy, Nizomiy, Dehlaviy, Bedil, Alisher Navoiy va boshqalar) asarlari, buyuk allomalar (Beruniy, Ibn Sino, Mirzo Ulugʻbek va boshqalar)ning ilmiy asarlari qoʻlyozmalari shu usulda tayyorlangan Kitobat sanʼatining nodir durdonalaridir. Ularning aksariyati Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik instituti fondida saqlanadi. Jumladan, shoira Nodira buyurtmasiga binoan xattot Muhammad Yusuf Dabir tomonidan 19-asrda Qoʻqonda koʻchirilgan Alisher Navoiyning sheʼrlar toʻplami — "Devoni Alisher Navoiy" qoʻlyozma kitobi ishlangan bezaklariga koʻra, dunyoda Kitobat sanʼatida yagona nusxadir. Unda musavvir va xattot Navoiy asarlari insoniyatga Quyoshdek nur sochib turishini ramziy tasvirlagan naqshlar mavjud. Kitobat sanʼati 20-asrgacha davom etgan. 20-asr 70—80-yillarida bir guruh olimlar (jumladan, A. Madraimov, Sh. Salimov, 111. Muhammadjonov va boshqalar) saʼy-harakatlari, ijodiy izlanishlari natijasida anʼanaviy qoʻlyozma kitob yaratish sanʼati — Kitobat sanʼati qayta tiklandi. Sh. Muhammadjonov Kitobat sanʼatida samarali ijod qilmoqda: "Navoiy lirikasi", "Kalila va Dimna", "Devonu lugʻotit turk", "Ipak yoʻli hikoyalari" va boshqa kitoblarni Kitobat sanʼati usulida nafis bezaklar, tasvirlar bilan bezatib tayyorladi. Elmira Ismoilova, Abdumajid Madraimov.
   
3.