1. Yer sharida quruqlik va suvning taqsimlanishi. Yer sharida va materiklar ichida namlikning aylanishi. Yer sharida suv muvozanati

Yer sharida suvning aylanma xarakati va uni energiyasi


Reja:


1.Yer sharida quruqlik va suvning taqsimlanishi.
2. Yer sharida va materiklar ichida namlikning aylanishi.
3. Yer sharida suv muvozanati
4. Suvning tabiatda aylanishi bosqichlai
Foydalanilgan adabiyotlar


Yer kurrasida quruqlik va suvning taqsimlanishi. Yer sirtining okeanlar va dengizlar suvlari bilan qoplangan yuzasi umumiy nom bilan Dunyo okeani deb ataladi. U planetamizning suv qobig’i bo’lgan gidrosfe­raning ajralmas va asosiy qismidir. Gidrosfera Dunyo okeanidan tashqari, yuqorida aytilgandek, quruqlikdagi suvlar­daryo­lar, ko’llar va muzliklardan, atmosferadagi suv bug’laridan, tuproqdagi namlikdan, shuningdek, yer osti suvlaridan tash­kil topgan.
Yer kurrasi umumiy maydoni (510 mln.km²)ning 361 mln.km² yoki 71 foizini Dunyo okeani egallagan, quruqliklar yuzasi esa 149 mln.km² yoki uning 29 foizini tashkil etadi. Quruqlikdagi barcha ichki suv havzalarining yig’indi may­doni uning umumiy maydonining 3 foizidan kamrog’ini, muzliklar esa taxminan 10 foizini tashkil etadi.

Yer kurrasida quruqlik va suv yuzalari notekis taq­simlangan: quruqlikning katta qismi shimoliy yarim sharda bo’lib, uning yuzasi 39 foizni tashkil etadi: janubiy yarim sharda esa quruqlik bor yo’g’i 19 foizni egallagan. Bunday taqsimlanish atmosferaning umumiy sirkulyatsiyasiga va suvning tabiatda aylanishiga katta ta’sir ko’rsatadi.

Gidrosferaning turli qismlarida suv miqdorining taqsimlanishi to’g’risidagi ma’lumotlardan ko’rinib tu­ribdiki, Yer kurrasidagi suvning umumiy hajmi 1 mlrd 386 mln.km³ dan ortiq. Bundan 1 mlrd 338 mln.km³ qismi Dunyo okeanida, 234 mln.km³-Yer po’stida, 26 mln.km³-muzlik­larda, 176 ming km³­ko’llarda, 2,1 ming km³ esa daryolardadir (1­jadval). Yerdagi suvning umumiy hajmi taxminan hisob­langan, chunki yer osti suvlarining miqdori hali unchalik aniq baholangan emas.
Yer kurrasidagi chuchuk suvlarning umumiy zahirasi 35 mln.km³ deb baholanadi (Yerdagi umumiy suv hajmining 2,3 foizi), uning 68 foizidan ko’prog’i Antarktida va Gren­landiya muzliklarida va 30 foizi yer osti suvlaridan ibo­ratdir. Hozirgi paytda foydalanish uchun mumkin bo’lgan chuchuk suvlar miqdori Yerdagi umumiy suv hajmining tax­minan 0,3 foizini tashkil etadi.