1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети бобожонов нозимжон неъматжонович талабалар оммавий соғломлаштириш спорти ни воситалари ва машғулотлари. (монография)

Қозоғистон мусулмонлари Диний Бошқармаси)нинг 30дан ортиқ фатволари ва 
кўрсатмалари мавжудлигини профессорТ.И.Искандаров(1989) ‖ Здоровый образ 
жизни: восточные традиции и современность‖ номли китобида Араб олими Алави 
Мухаммад Камильнинг‖Ар-Рийда-аль-бадания индал аль араб‖ (тахминан‖Араблар 
спорти‖)‖китобининг бешинчи бобига ихтибос келтирган (13). 
Жаҳонгир бобомиз Амир Темурнинг Форсийлар мамлакатидаги Шероз 
шаҳрини таслим қилганидан сўнг шаҳарнинг олиму фозиллари билан қилган 
суҳбатида(бу унинг азалий одати бўлган) ―Ҳофиз‖ номи билан машҳур Шамсиддин 
Муҳаммад Шерозийнинг анча қариб қолганлигини тавсифлаши давомида, ўзини 
унга қиѐслаб "... Мен ҳам бирмунча қаридим, аммо ҳали ҳам кучимни йўқотганим, 
ором истаб қолганим йўқ. Илло, оромни мен ўзимга тақиқлаганман. ... Кучли 
қуввати ва қалбини емирадиган бу ―ѐстиқ‖қа бош қўймаслиги керак‖-деб ѐзди (32).
Жисмоний маданият таълими, тарбиясининг етакчи воситаси, қадимги 
Юнонлар сўзи ҳисобланмиш с п о р т – азал, азалдан куч синашиш, 
жисмоний баҳслашув тарзидаги амалий иш. Тажрибаларга таянади, унинг 
олдиндан танлаб шуғулланаѐтган бирор тури орқали шуғулланувчида 
организмнинг ҳаракат сифатлари ривожлантиради, тана аъзоларининг шакли, 
хизмат фаолиятини ўзгартириш иши(яъни тарбия)ни амалга оширади. Бу 
жараѐн алоҳида танлаб олинганлар, лаѐқатлилар учун махсус ташкилланади. 
Улар спортнинг танланган тури бўйича юқори натижаларга эришишни 
мақсад қилиб манзилли ва мақсадли шуғулланадилар. 
Навбатдаги гуруҳ лаѐқати юқори бўлмаган,бўш вақтини мазмунли 
ўтказувчилар ѐки танини соғлиғини эришган даражасини пасайиб кетишини 
олдини олувчилар,бекорчиликдан кўнгли тусаган пайтда шуғулланувчилар, 

---

22 
одатда улур кўпчиликни катта –оммани ташкил қиладилар.Улар о м м а в и й 
с п о р т вакиллари деб номланадилар ва уларспортнинг қатор турлари билан 
бирвақтнинг ўзида шуғулланишлари ҳам мумкин. 
Ҳалқимизда ―давра кўрган‖, ―эл эътиборига тушган‖деган иборалар 
ҳамма учун тенг ишлатилаверилмайди. Оммавий спорт вакили - ҳалқ 
эътиборида, тадбирлар, сайиллар, тантаналар, тўй ҳашамларда ўзини тутиш, 
ғалаба ва мағлубиятлар дан сўнг ғолиб, мағлуб сифатида ўзини хатти-
ҳаракатлари, мағлубга нисбатан олий жаноблиги, муомала маданияти, 
самимияти, ―бир кўрган таниш, ...‖ қаблида дўстлашишининг ўзига хослиги, 
ҳалқимиз, миллатимиз вакилини ким эканлиги, қандай тарбияланганлиги 
билан ўзгалардан фарқланиши, давлат сиѐсати даражасига кўтарилган спорт 
билан тизимли шуғулланадилар, машғулотлар жараѐни давомидаги тарбия 
кўрганлик билан ажралиб туради (38). 
Спорт, унинг юқори босқичи ―Катта спорт‖ ўз мазмунида – ―Ҳалқаро‖ 
ѐки ―Олий мақомдаги спорт‖, қатор ҳориж мамлакатларида эса ҳозирги 
кунда ―Олий мақомдаги ҳаракат фаолияти‖ деб номланаѐтган, мазмунида 
―куч синашаман‖, ―мусобақалашаман‖ деган маънони берувчи ҳаракат фаоли 
ятининг пойдевори ер юзи мамлакатларининг барчасида мактаб спортидан 
бошланиб сўнг таълимнинг ундан сўнги кулиминациясига етади. 
Биринчи Президентимизнинг “Ватанимизнинг келажаги, ҳалқимиз