1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети бобожонов нозимжон неъматжонович талабалар оммавий соғломлаштириш спорти ни воситалари ва машғулотлари. (монография)

Кросс югуриши табиий, мослаштирилмаган, кичик тўсиқлар, 
баландга, пастга томон югуриш, ҳайдалган (шудгор қилинган), лой, сувли, 
қумли жойлар узра югуриш машқи бўлиб, марказий асаб тизимини турли 
суръатдаги ҳаракатланишга мослашиш, ўтишга мажбур қилади.Умумий 
ривожлантирувчи хусусиятини ҳисобга олиб, барча спорт тури вакиллари 
кроссни махсус жисмоний тайѐргарликлари режасига киритадилар. 
Соғломлаштириш эффектига кўра кросс билан кўпчиликни шуғулланиши 
уни оммавий тус олишига сабаб бўлмоқда. 
“Трусцой“ югуриши. Соғломлаштириш тренировкаларини алоҳида 
тури. Югуришнинг бу усулини ―лўккиллаб‖ югуриш деб таржима қилаѐтган 
журналистлар ва мутахассислар мавжуд. ―Трусцой‖ номи, атамасини 
ўзгартирмай ўзбек лексикасида қўллаш фойдадан ҳоли эмасми? Аслида 
лўккиллаб югуриш, юриш бу машқлардан фойдаланиш самарасини 
пасайтиради. Югуриш, юриш қалбга ҳузур бағишлаши, енгил, чиройли эркин 
ҳаракатлар бўлиб, фақат югурувчига эмас, уни томоша қилувчиларга ҳам 
завқ бағишлайди. 
Соғломлаштириш тренировкасининг бу турини муаллифлари Артур 
Лидъярд ва Гарт Гилморнинг исботлашларича югуришнинг бу тури ѐғ 
босиш, юракнинг, томирларнинг касалликлари ва уларни олдини олиш 

---

71 
амалиѐтида қўлланилишининг самараси катта. Амалда жуда хавфсиз, 
чидамлиликни тарбиялайди.
СТТ жисмоний маданияти таркибига восита қилиб олган югуриш 
ҳаваскорларига Лидьярд қуйидагиларни тавсия қилади: 
1.Тренировка қилинг, лекин ўзингизни зўриқтирманг. Югуришдан 
роҳатланинг, одатга айлантиринг, у сизга ҳузур бағишлайди. 
2.Югуришда 
ҳеч 
ким 
билан 
мусобақалашманг, 
баҳслашиб, 
тозаланаѐтган фақат мускулларни эмас, вужудингизни ҳам қийнаманг. 
3.Югуриш темпини сиз учун ―ўзингизники‖ саналганини, қийналмай 
чидайдиганингизни танланг ва ундан четламанг. 
4.Жисмоний юкламани югуриш суръатини ошириш ҳисобига эмас, 
унинг масофасини ошириш ҳисобига кўпайтиринг (оширинг). 
5.Қисқа муддатли нафас ростлашлар қилиш учун тўхташларга зарурият 
бўлса, тўхташ ѐки нафас ростлашлар қилишдан уялманг. 
6.30 минутли, ҳар кунли, тизимли югуриш ―рациони‖ сизни танангизга 
сиҳатлик ато этади.