Grafiklarning asosiy turi diagrammalardir. Ularni tuzayotganda ko`pincha yassi geometrik shakllar va chiziqlardan foydalaniladi. Grafik tasvir - bu statistik ma’lumotlar ifodalanadigan nuqta, chizik vafiguralar to’plamidan iborat geometrik belgilardir. Grafik maydon – grafikni hosil qiluvchi geometrik belgilar joylashtiriladiganmaydondir. Grafik maydon o’z vazifasiga qarab aniqo’lchamlarga(formatga),ya’ni kattalik va tomonlar nisbatiga ega bo’ladi. Masshtab deb sonlar bilan ifodalangan ko`rsatkichlarni tekislikdagi tasviriy nisbatlarga aylantiruvchi shartli me`yorga aytiladi. U o`rganilayotgan hodisaning qanday miqdori tekislikdagi chiziqning bitta birligiga teng deb shartli ravishda qabul qilinganlgini bildiradi. - Shkala deganda shunday chiziq tushuniladiki, uning ayrim nuqtalari tasivrlanayotgan hodisaning ma`lum miqdorlariga teng bo`ladi va, demak, shu miqdor deb o`qilishi mumkin. u uchta elementdan iboratdir.
- 1) shkala tayanchi deb ataluvchi chizik;
- 2) chiziqlar bilan nishonlanib ma`lum tartibda shkala tayanchiga joylashgan nuqtalar;
- 3) shu nuqtalarga taalluqli sonlarni belgilovchi raqamlar.
- Grafikning oxirgi unsuri – bu grafik talqinidir (eksplikatsiya).
- Bu unsurgrafikning mohiyatini, mazmunini so’z bilan ifodalanishini ta’minlaydi.
- Grafik talqini grafik nomini, masshtab shkalasidagi yozuvlarni, grafikning ba’zi bir qismlariga izohlarni aks ettiruvchi unsurdir. Grafik talqini qisqa va tushunarli bo’lishi lozim
- 3. Grafiklarning turlari va tasniflanishi
- Statistik grafiklar quyidagicha tasniflanadi:
- 1. Mazmuni yoki vazifasiga ko’ra: taqqoslovchi grafiklar; turli nisbiymiqdorlar (tarkib, dinamika va h.k.) grafiklari; dinamika qatorlari grafiklari;variatsion qatorlar grafiklari; hududlar joylashuvi grafiklari (xaritalar); o’zarobog’lanishdagi ko’rsatkichlar grafiklari va boshqalar.
- 2. Grafik tasvirni geometrik shakliga ko’ra (4-rasm): nuqtali; chiziqli; yassi(ustunli, lentali yoki tasmali, kvadrat, doira, sektor, figura va hokazo); hajmli.
Do'stlaringiz bilan baham: |
