10. Ishlab chiqarish xarajatlari reja

Iqtisodchi va hisobchilar o`rtasidagi farqni chuqurroq o`rganadigan bo`lsak, uncha katta bo`lmagan narsalardan boshlaymiz. Tasavvur qilaylik, hozir Karolina bu firmani sotib olish uchun 300000$ sarflamadi, ammo, o`rniga 200000$ni bankka 5 foizli omonatga qo`ydi hamda 100000$ni o`z shaxsiy jamg`armalari uchun ishlatdi. Karolinaning faqatgina aniq xarajatlarini hisobga oladigan hisobchisi, har yili bank krediti bo`lgan 10000$ni hisobladi, ya’ni bu firmaning chiqib ketadigan summasining yigindisi hioblanadi.

• Iqtisodchi va hisobchilar o`rtasidagi farqni chuqurroq o`rganadigan bo`lsak, uncha katta bo`lmagan narsalardan boshlaymiz. Tasavvur qilaylik, hozir Karolina bu firmani sotib olish uchun 300000$ sarflamadi, ammo, o`rniga 200000$ni bankka 5 foizli omonatga qo`ydi hamda 100000$ni o`z shaxsiy jamg`armalari uchun ishlatdi. Karolinaning faqatgina aniq xarajatlarini hisobga oladigan hisobchisi, har yili bank krediti bo`lgan 10000$ni hisobladi, ya’ni bu firmaning chiqib ketadigan summasining yigindisi hioblanadi.
• Biroq iqtisodchilar fikriga ko`ra, biznes boshlash uchun imkonyati darajasidagi xarajat haligacha 15000$ ya’ni kamida 15000$siz biznes boshlab bo`lmaydi. Imkoniyat bahosi bankdan olingan qarzning foizi 10000$ va jamg`armadagi mablag`dan olinishi mumkin bo`lgan foiz (5000$) yigindisiga teng.

Iqtisodchilar buxgalterlarga qarshi
Iqtisodchilar firmani taxlil qilishda hamma qulaylashtirilgan narxlarni hisobga oladi, ammo buxgalterlar aniq xarajatlarni hisoblaydi. Bundan tashqari iqtisodiy foyda buxgalterya oid foydasiga qaraganda kamroq bo`ladi.
Iqtisodchilar firmani yuritishda qanday yo’l tutishadi
Buxgalterlar firmani yuritishda qanday yo’l tutishadi
Daromad
Iqtisodiy foyda
Noaniq xarajatlar
Aniq xarajatlar
Aniq xarajatlar
Buxgalteriya foydasi
Umumiy imkoniyat darajasdidagi xarajatlar
Daromad
RASM

2. ISHLAB CHIQARISH VA XARAJATLAR

Firma sotishni rejalashtirib, tovar va xizmatlar ishlab chiqarish uchun resurslarni sotib olganda xarajatga duch keladi. Bu holda biz firmaning ishlab chiqarish jarayoni va uning umumiy qiymati o`rtasidagi bog`liqlikni tekshiramiz. Ya’ni, Karolinaning pishiriq zavodini ko`rib chiqamiz.
Tahlil natijasi shuni ko`rsatadiki, Karolina zavodining hajmi o`zgarmas u faqatgina ishlab chiqariladigan pishiriqlar miqdorini o`zgartirishi mumkin. Bu tahmin faqat qisqa muddat ichidagina haqiqiy, biroq uzoq muddat ichida unday emas. Ya’ni Karolina kutilmaganda kattaroq zavod qurolmaydi, ammo u bir yil yoki ikki yil ichida shunday qila olishi mumkin. Bu tahlil qisqa vaqt ichida qabul qilinadigan ishlab chiqish qarorini tasdiqlaydi. Biz bu bobda keyinroq xarajat va vaqt o`rtasidagi bog`liqlikni batafsilroq tushuntiramiz.
Ishchilar soni
Resurslar (bir soatda ishlab chiqarilgan pishiriqlar miqdori)
Mehnatning chekli mahsuloti
Zavodning xarajat-
lari
Ishchilar uchun xarajat
Resurslar umumiy xarajatlari (Zavod xarajati + ishchilar uchun xarajat)