10. Mavzu: Niverlirlash


 Trigonomertrik niverlirlash


Download 372.6 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/7
Sana04.01.2023
Hajmi372.6 Kb.
#1077460
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Topog 11m

4. Trigonomertrik niverlirlash
Yukorida aytganimizderk, Trigonomertrik niverlirlash topografik plan olishda, balandlik farki katta bulgan 
nuktalar: tog, terpa, minora, imoratlar va boshka xil rerlerf shakllarini xamda tur li prerdmertlarning 
balandligini aniklashda kullaniladi. Trigonomertrik niverlirlashning moxiyatini tushunish uchun kuyidagi 
shaklni kurib chikamiz. 
Bu shaklda ABB1 uchburchakning VV1 tomoni,shu uchburchakning. A nuktasiga nisbatan V 
nuktasining balandligi (p)buladi. 



В 





U kuyidagi Trigonomertrik formula bilan aniklanadi:
h=AB sin

 yoki h=AB
1
tg 
6y errda AV joydagi A nukta bilan V nukta orasidagi kiya masofa, AV1 shu masofaning 
gorizontal proerktsiyasi, (-joydagi AV chizik bilan shu chizikning A nuktasidan utkazilgan 
gorizontal terkislik (AV1) orasida xosil bulgan kiyalik burchagidir. Joydagi kiya masofa (AV) ni 
D bilan, shu masofa ning gorizontal proerktsiyasi (AV^ni d bilan berlgilasak, formula 
kuyidagicha buladi: 
h=D sin

ёки h=d td

bu formulalar Trigonomertrik niverlirlashning asosiy formulalari xisoblanadi. Karta yoki planda 
joydagi masofaning xakikiy uzunligi emas, balki uning gorizontal proerktsiyasi tasvirlanganidan 
plan olishda kuprok hqd td( formuladan foydalaniladi, Bu formuladan ikki nuktaning bir-biriga 
nisbatan past-balandligini aniklash uchun bu ikki nukta orasidagi masofani va kiyalik burchagini 
ulchash kerrakligi kurinib turibdi. Trigonomertrik niverlirlashda masofa pulat lernta yoki 
dalnomerr bilan, kiyalik burchagi esa verrtikal burchaklarni ulchashga moslangan asboblar 
(eklimertr, terodolit-taxeromertr, kiprergerl) bilan ulchanishi mumkin. Trigonomertrik 
niverlirlashda masofa dalnomerr bilan ulchansa, unga taxeromertrik niverlirlash derb ataladi. 

Download 372.6 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling